Aartsengel

Er komt voor de gelijknamige kerk in het centrum van Zwolle een modern beeld van de aartsengel Michaël. De lokale bestuurders hebben het ontwerp van de Glazen Engel van Herman Lamers goedgekeurd.
Het gevleugelde beeld wordt 3.10 meter hoog, en zal bestaan uit lagen glas van 1 centimeter dik. De studie van de kop (zie de foto hierbij van de gemeente Zwolle) geeft een indruk van de ‘digitale’ uitstraling van het beeld. De engel zou moderne kleding krijgen.
Er waren bezwaren binnengekomen van de stichting Levende Stadsgeschiedenis Zwolle. Een van de tegenwerpingen van de stichting is dat Lamers’ ontwerp volledig voorbij gaat aan ,,de iconografische normen die aan het afbeelden van mythologische, christelijke, islamitische en historische figuren mogen worden gesteld’’, valt te lezen op de Weblog Zwolle.

Het beeld doet, kortweg, de traditionele wijze waarop de aartsengel wordt voorgesteld, geen recht. Dat zal misschien waar zijn, maar er is ook veel voor te zeggen om aan die traditionele voorstelling te morrelen. De traditie is in ieder geval niet echt bijbels en de St. Michaëlskerk is indertijd gewijd aan de aartsengel zoals die in de bijbel voorbijkomt.
Er staat nergens in de bijbel vermeld dat aartsengelen vleugels hadden. Dat in de kerk- en kunstgeschiedenis alle engelen intussen wel vleugels kregen, heeft te maken met de beschrijving in de bijbel van één bepaalde soort engelen, de cherubs. In het bijbelboek Exodus moesten de cherubs op de ark des verbonds volgens de goddelijke bestektekening hun vleugelen uitspreiden. De engelen worden behalve gevleugeld ook altijd heel liefelijk afgebeeld. De babyachtige cherubijntjes die straks weer worden opgehangen rond en in de kerstboom, zijn helemaal schattig.

Maar juist in het bekende kerstverhaal uit het tweede hoofdstuk van het bijbelboek Lucas valt op te maken dat engelen helemaal niet zulke lievige wezens zijn. De engelen die de herders - ook vaak geen lieverdjes trouwens - vertelden dat de Messias was geboren, vormden een hemelse legermacht, zo staat er. Het waren dus goddelijke soldaten.
En het is niet ondenkbaar dat ze bewapend waren. Zo konden Adam en Eva na de zondeval niet meer het paradijs in, omdat de ingang werd bewaakt door een engel met een vurig zwaard.
De hemelse legioenen kwamen volgens de traditionele theologische opvatting bij de engelen bovendien met een militaire proclamatie: de geboortedag van Jezus was D-Day in de strijd tegen de duivel en zijn trawanten.
Nu is Michaël wel vaak bijzonder strijdbaar afgebeeld. En terecht. De aartsengelen zijn speciale boodschappers en maken, zo wekt de bijbel de indruk, deel uit van een elite-eenheid. Van Michaël wordt gezegd dat hij legeraanvoerder is en in het bijbelboekje Judas dat hij vocht om het lichaam van Mozes met niemand minder dan de duivel zelf. Toe maar!

Als je al deze aartsengel wilt afbeelden, dan zul je er dus vooral een indrukwekkende figuur van moeten maken. Dan lijkt 3.10 meter zelfs aan de kleine kant.