Rehoboth etc

In de kerk kunnen lijstjes ook heel leuk zijn: de Top 10 van meest gezongen gezangen. Of: de meest voorkomende kerknamen. Daarover heeft het Reformatorisch Dagblad deze week geschreven. Het RD heeft in de eigen orthodox-protestantse kring de kerknamen geïnventariseerd en kwam met een Top 5.
Voor de goede orde: de aanduiding ‘dorpskerk’ is in dit overzichtje niet meegerekend. Die had anders met stip op 1 gestaan. Op 1 staat nu Rehoboth. Daarna volgen Eben-Haëzer, Bethel, Maranatha en Hoeksteen. Het zijn namen die je ook op minder ‘zware’ kerken kunt aantreffen, en ook op scholen, instellingen en vergaderlokaaltjes. Ook in het buitenland.

De resultaten van een klein, niet representatief onderzoekje van mij, bevestigden wat ik reeds vermoedde. Ook mensen die geregeld ter kerke gaan, hebben niet of nauwelijks een idee wat die namen eigenlijk betekenen. Daarom een kleine toelichting bij deze Top 5. Niet uitputtend, want dat zou bij in ieder geval een paar van de namen echt het geval kunnen zijn.
‘Rehoboth’ is de naam die Abrahams zoon Isaak (zoals de Nieuwe Bijbelvertaling hem noemt) aan een nieuw geslagen put gaf. Daarbij zei hij, aldus Genesis 26 vers 22 (nu in de Statenvertaling): Want nu heeft ons de HEERE ruimte gemaakt, en wij zijn toegenomen in dit land. De naam is dus toepasselijk voor een kerk: ‘Nu heeft de Heer ons ruimte gegeven.’

‘Eben-Haëzer’ is de naam die de profeet Samuël gaf aan een gedenksteen - ‘steen der hulp’ - op de plek waar de Filistijnen werden verslagen. I Samuël 7 vers 12 meldt: ,,Want’’, verklaarde hij, ,,tot hier toe heeft de Heer ons geholpen.’’ Die laatste woorden vormen de diepere betekenis van menig gevelsteen. Met de aantekening dus dat het ging om het verslaan van tegenstanders.
‘Bethel’ komt uit het mooie verhaal over Jakob (Genesis 28), die op de vlucht voor zijn broer (minder mooi) onderweg met zijn hoofd op een steen sliep en een droom kreeg waarin engelen op die plek naar beneden afdaalden. Toen Jakob wakker werd, wijdde hij de steen en noemde de plaats Bethel. Want: Dit is niets anders dan het huis van God, dit moet de poort van de hemel zijn!

‘Maranatha’ is een lastige. Het woord wordt vaak gebruikt in de betekenis van de proclamatie ‘Hij komt!’ ‘Hij’ is natuurlijk Jezus, die zal terugkeren. Anderen wijzen erop dat het een gebed is: ‘Onze Heer, kom!’ Het lastige is de plek waar Paulus het woord gebruikt: aan het einde van zijn eerste brief aan de Korintiërs. Het staat er zo: ‘Als iemand de Heer niet liefheeft - hij zij vervloekt! Maranata!’ Die inleidende woorden hoor je zelden als iemand een toelichting op de naam op de gevel geeft.
‘Hoeksteen’ betreft een uitspraak van Jezus over zichzelf, waarbij hij teruggreep op Psalm 118. De steen die de bouwlieden afkeurden, is door toedoen van God tot een hoeksteen geworden. En de hoeksteen was in Jezus’ dagen een essentiële sleutelsteen, die werd gebruikt om de hoek van een bouwwerk te verstevigen. Mooi beeld.

Christelijk gamen

Hoe lang zal het wel niet geleden zijn dat we Doom speelden? Het was een ongekende sensatie. Dat je thuis het soort actiespelletjes kon doen waarvoor je in een speelhal steeds nieuwe munten nodig had. Bij Doom werden soms wel vraagtekens gezet. Zeker als visite zag hoe de kinderen tegenstanders ongenadig afmaakten. Maar ja, in Doom had je geen keus.
Een bevriende predikant, die ons overigens ook had leren kennismaken met Doom, kwam met een alternatief: Heretic (Ketter). Het spel leek sprekend op Doom, maar dit keer was je geen stoere soldaat, maar een monnik die allerlei duivels en demonen te lijf ging. Gek genoeg kon dat spel niet zo boeien als dat andere spel.

Gamen heeft zeker in christelijke kring een slechte ontvangst gehad. Net als ooit de popmuziek of strips - bijvoorbeeld. En nog altijd zijn er in ‘bijbelgetrouwe’ kring veel bedenkingen - en niet altijd onterecht. Tegelijkertijd is er het besef dat je wel een alternatief moet bieden. En dat doet de nieuwe website ChristGaming.com. Daar kun je onbeperkt gratis christelijke games spelen.
Het lijken op het eerste gezicht gewone - weliswaar simpele - spelletjes. Een koe in een wei, een mannetje op een klif. Maar schijn bedriegt. Ik heb net bijvoorbeeld dat mannetje aangeklikt, oftewel het spelletje ‘The Edge’ (het is grotendeels in het Engels, maar er wordt druk aan Nederlandse vertalingen gewerkt). En al snel blijkt: het zijn spelletjes met een boodschap.

Het bewuste mannetje stelt de mensheid voor. Met stemmige (bijna dreigende) muziek wordt verteld dat die zich van God afkeerde en allerlei verkeerde dingen deed. Daardoor ontstond er een kloof. Je moet proberen daarover heen te komen. Dat lukt met geen mogelijkheid en dat is ook de bedoeling. De boodschap: in eigen kracht kan het niet, wil je zien hoe wel? ‘Press spacebar.’
Er zakt, het is niet echt een verrassing, een kruis in de kloof en het mannetje kan nu weer aan de goede kant komen door over de dwarsbalk te huppelen. Vervolgens staan er een paar vragen: wie denk je dat Jezus was en wat doet Hij? Bij alle spelletjes staan ook bijbelteksten en wie wil kan ook doorpraten over wat via de spelletjes aan de orde wordt gesteld.

Ik zeg er verder niets over. Ga maar eens kijken en laat je verrassen.

Twitter

Ik durf het bijna niet toe te geven, maar ook ik zit sinds dit weekeinde op Twitter. En voor iemand anders het opduikelt, zet ik hier de link naar een eerdere bijdrage op dit blog, ‘Gelovig getwitter’, waarin ik me nogal kritisch over Twitter uitliet. Dat was in augustus vorig jaar - wat vliegt de tijd.
Ben ik bekeerd? Niet echt. Ik heb grote vraagtekens bij de manier waarop alles binnen hooguit 140 tekens gecommuniceerd moet worden. Dat gebeurt niet alleen op Twitter, dat zie je overal. Op de televisie, maar ook in de gedrukte media.

Ik heb toegegeven aan de zachte drang op mijn werk om me ook via Twitter te manifesteren. Vooruit, ik geef het een kans. Maar alleen als extraatje. Als ik daarnaast ook nog maar elders de ruimte krijg om zaken en mensen beter en uitgebreider neer te zetten.
Gisteren werden tegenover mij in de pauze van een interreligieuze conferentie in Drachten, de media op de korrel genomen. Dat we teveel ruimte geven aan extremisme en wat daar tegenaan hangt en dat we zo een verwrongen, verkeerd beeld van de werkelijkheid helpen creëren.

Na de pauze kwam rabbijn Awraham Soetendorp aan het woord, die die eenzijdigheid in de media ook signaleerde, maar tegelijk een kanttekening maakte. Het kan haast niet anders, zei hij. ,,Het goede fluistert, gaat in stilte te werk.’’
Toch voel ik me aangesproken door de kritiek en wil ik ook aanspreekbaar blijven. En ik hoop ook anderen. En met het oprukken van de nieuwe ‘sociale media’ ligt de verantwoordelijkheid voor de ruimte die de schreeuwerigheid krijgt, allang niet meer alleen bij journalisten en programmamakers.

Wilt u zien wat ik op Twitter doe? Klik op de knop rechtsboven op deze site.

Demonisch

Eens in de zoveel tijd komt er iets voorbij waardoor er zulke alarmbellen gaan rinkelen bij evangelische christenen, dat protest- en gebedsacties op touw worden gezet. Dat was bijvoorbeeld het geval bij My Little Pony, bij Pokémon en bij Harry Potter. En nu vormt de nieuwste spaaractie van C1000 reden voor grote verontrusting.
De zorg draait om een paar kernwoorden: occult en duivels. De nieuwerwetse ‘Flippo’s’ die je nu bij de supermarktketen kunt krijgen, heten Dungans (spreek uit als: ‘Doenkans’). Op de schijfjes zie je magische figuurtjes, die over bijzondere krachten beschikken en ook de elementen water, vuur en aarde gebruiken.

Kinderen kunnen er mee spelen, door met in een gesloten vuist een Dungan te houden en de ander uit te dagen. Ook als je niet direct vindt dat er duistere krachten aan het werk zijn, kun je je wenkbrauwen fronsen bij de tv-reclame, die op deze Dungansite is te vinden. De wezentjes blijken kwaadaardige monsters die bezit nemen van de spelende jongens. Hoezo reclame?
Gisteren hadden wij in de krant een berichtje over een vrouw in Drachten die een lokale actie is begonnen naar het voorbeeld van gelovigen in Veenendaal, waarop twee C1000-filialen daar besloten de Dungans niet uit te delen. En de Telegraaf pakte vanmorgen onderop de voorpagina uit: ‘Christenen verketteren actie super’.

De Telegraaf zit er naast. Tot verdriet van nogal wat evangelische christenen, zijn er in de traditionele kerken (ook in orthodox-protestantse kring) erg weinig mensen die net zo helder demonen en duivels aan het werk zien. Sterker nog, er zijn in de kerken behoorlijk wat mensen die balen van dat soort berichten als in de Telegraaf. ,,Daar staan we weer met z’n allen te kijk.’’
Voor de door de C1000-actie verontrusten is die houding onbegrijpelijk. ,,Voor wie zijn christelijk geloof serieus neemt, is het overduidelijk dat de duivel, die heel geniepig te werk gaat, hier achter zit’’, zei een dame vanmorgen tegen me. Dat veel christenen dat niet zo zien, is voor zulke mensen een bewijs hoeveel mensen de satan al in slaap heeft gesust.

Friese kerken

De markante kerken in dorp en buurt blijven bestaan als ú dat wilt. Niet alleen de overheden zijn verantwoordelijk, ook de kerk- en lokale gemeenschappen en het bedrijfsleven. Dat is de boodschap die de provincie Friesland uitdraagt.
Cultuurgedeputeerde Jannewietske de Vries herhaalt die boodschap graag. Het was de strekking van de inleiding die zij schreef in de gids van Tsjerkepaad (de zomerse openstelling van Friese kerken - vandaag is de laatste Tsjerkepaaddag van dit seizoen) en precies dezelfde inleiding stond in de gids voor dit jaar.

En deze boodschap had ze donderdag ook op de feestavond waarmee de stichting Alde Fryske Tsjerken met vrijwilligers het veertigjarig bestaan vierde, in de Sint Willibrorduskerk in Holwerd, een van de 38 kerken die de stichting in beheer heeft.
Eerder dit jaar kwam de stichting op verzoek van de provincie met een inventarisatierapport over de 770 kerken in Friesland. De situatie is bijzonder ernstig. In de komende tien jaar zullen zo’n honderd kerken worden afgestoten en kerkbestuurders gaven aan dat ze in die periode van nog eens 250 kerken het onderhoud niet meer kunnen betalen.

De provincie, vertelde De Vries donderdagavond ook nog eens, is met een Deltaplan voor de kerken bezig. En daarin staat die samenwerking met kerken en lokale gemeenschappen weer centraal. Wim Eggenkamp, rijksadviseur voor het Cultureel Erfgoed, wees er donderdagavond fijntjes op dat vooral overheden, de provincie voorop, een rol zullen moeten spelen.
Het is de provincie die prioriteiten moet gaan stellen en snel: welke kerken die overtollig zullen worden moeten er per se openblijven? En als die moeten blijven, dan zal er naarstig gezocht moeten worden naar een goede herbestemming voor die gebouwen die worden afgestoten. En het zullen de overheden moeten zijn die daar ook geld voor moeten uittrekken, zei hij.

Het is een mooie gedachte om de verantwoordelijkheid voor de redding van kerken ook bij lokale gemeenschappen te leggen. Maar het is echter maar zeer de vraag of die daar echt allemaal zin in hebben. En als ze er wel zin in hebben, zal in een aantal gevallen toch gezegd moeten worden dat die bewuste kerk beter kan sneuvelen, ten gunste van belangwekkender gebouwen elders.
Het rapport van de stichting maakt een welhaast onmogelijke, want onbetaalbare, situatie duidelijk. Het zal de komende jaren hard en pijnlijk (moeten) worden in het kerkenlandschap.

Startzondag

Het vergaderseizoen is ook in de kerken weer losgebarsten. Ik merk het aan mijn agenda. Veel lokale gemeenten luiden de drukte in met een speciale startzondag. Afgelopen zondag nam ik een kijkje bij de Protestantse Gemeente te Franeker. Daar was een Wake Up Call georganiseerd, een activiteit van JOP, de jongerenbeweging van de Protestantse Kerk in Nederland.
JOP is een fenomeen. Toen een paar jaar geleden op een landelijke synode de komst van JOP werd aangekondigd, hoorde ik dat wat sceptisch aan. Veel kerkelijk jeugdwerk was immers al een zachte dood gestorven. Maar, JOP blijkt een schot in de roos. Vooral de regeling dat plaatselijke gemeenten een jongerenwerker kunnen ‘leasen’.

Wie een kijkje neemt op de website van JOP komt de portretjes tegen van ruim vijftig blije, moderne en vaak jonge mensen die zich willen inspannen voor de kerkelijke jeugd. En ze doen ook aardige dingen. Dat zag ik zondag. Zo’n Wake Up Call, bedoeld voor jongeren, zit leuk in elkaar. En wordt desgewenst voor iedere lokale situatie aangepast.
In Franeker hadden ze er voor gekozen om de Wake Up Call voor heel de gemeente te organiseren. Zoals de gangmakende deejay, die zijn sporen heeft verdiend als publieksopwarmer bij de commerciële omroep, het zei: er waren jongeren van alle leeftijden. Kinderen, jongeren en ouderen deden leuk mee in en om de Zilverstraatkerk in Franeker.

Er was van alles te doen. Er waren serieuze activiteiten als ‘Meek A Preek’ en ‘Gebeden maken’, maar daar was de minste belangstelling voor. De bezoekers wilden deze zondagmiddag even iets anders doen in en bij de kerk. Zoals schilderen of sumoworstelen in de inmiddels bekende kogelronde pakken, waarmee je ternauwernood kunt opstaan als je tegen de vlakte bent gegaan.
De sfeer was plezierig en het weer werkte mee. En er waren bemoedigend veel jongeren en kinderen, vond een oudere broeder met wie ik in gesprek raakte. ,,De kunst is om ze ook de ‘rest’ van het jaar vast te houden.’’ En daar legde hij precies de vinger bij de tere plek. In de kerk kan het wel een middagje ‘leuk’ zijn, maar niet een heel seizoen.

iChismus

Sinds een paar dagen ben ik de trotse eigenaar van een iPhone 4. Nee, ik heb geen last van de death grip, die bellen onmogelijk maakt, en andere ongemakken. Wel verbaast het me elke keer weer dat het blijkbaar nog steeds een onmogelijke opgave is om een batterij te produceren die het echt lang uithoudt. Ach, ik zou hier uren over kunnen spreken.
Tussen allerlei handige apps die ik op mijn telefoon heb gezet, zit natuurlijk ook een mapje met de titel ‘Bijbel’. Duhuh. Wat ik daar aan handige en verrijkende programma’s in heb zitten zal ik met u delen op het moment dat ik daar een uitgesproken mening over hebben. Over de jongste aanwinst - de enige die niet gratis was - wil ik het nu alvast wel met u hebben: de iChismus.

De iChismus is een uitgave van Kok ten Have en is een initiatief van Refo500, de grootscheepse herdenking van de Reformatie uit 1517. De iChismus omvat de zogenaamde ‘Drie Formulieren van Enigheid’, die door de roemruchte gereformeerde synode van Dordrecht van 1618-’19 als de grondslag van de vaderlandse kerk werd aanvaard.
Voor de niet-ingewijden de drie belijdenisgeschriften, want daar gaat het om, op een rijtje. Allereerst de Heidelbergse Catechismus die in 52 ‘Zondagen’ (in totaal 129 vragen en antwoorden) systematisch de geloofsleer doorwerkt. Dan zijn er de Dordtse Leerregels (die de opvattingen van de remonstranten bestrijden) en tenslotte de bekende Nederlandse Geloofsbelijdenis.

Ik heb graag de €1,59 voor deze app betaald. Ik was om toen in het persbericht de catechismus een inventief vraag-en-antwoordsysteem werd genoemd. Maar, ik ben teleurgesteld. Het taalgebruik is archaïsch. Met woorden als ‘den’ en ‘dezen’ en als je op de bijbelse linkjes klikt, krijg je teksten uit de Statenvertaling te zien: ‘Den Heere’ of ‘neen Hij, geenszins’.
Dat is een gemiste kans. Al jaren geleden is de Heidelberger opgefrist. Ik leerde als twaalfjarige al een versie zonder ‘den’ of ‘generlei wijze’ - en dat is al geruime tijd geleden kan ik u verzekeren. Ik begrijp deze actie van Kok ten Have niet. Ik had deze versie verwacht van een ‘zware’ reformatorische broeder, niet van de uitgever van Harry Kuitert.