Goede Woensdag

Ik herinner me nog goed hoe ik de vraag op catechisatie stelde. Voorzichtig, want ik zou het wel niet goed begrepen hebben. Klopte Goede Vrijdag wel? Als datum, wel te verstaan. Had er niet meer tijd tussen kruisiging en opstanding moeten zitten?
Ik had goede reden voor mijn twijfel. Jezus zelf zegt immers volgens Matteüs 12: ‘Zoals Jona drie dagen en drie nachten in de buik van een grote vis zat, zo zal de Mensenzoon drie dagen en drie nachten in het binnenste van de aarde verblijven.’

Het antwoord van de dominee herinner ik me niet goed meer, omdat het zo onbevredigend was. Dat is niet zo vreemd, lees ik nu in een artikel van predikant G. Hette Abma in het magazine ‘Woord en dienst’. Jezus stierf volgens hem op woensdag en stond waarschijnlijk op de sabbat (zaterdag) weer op.
Abma beargumenteert zijn stelling overtuigend. Allereerst behandelt hij de sleuteltekst Johannes 19 vers 31 waar staat dat de lichamen van de gekruisigden weggehaald moesten worden, omdat ze op sabbat niet aan het kruis mochten hangen. Dat is de voornaamste basis om uit te gaan van de vrijdag als kruisigingsdag.

Het ging, lezen we (afhankelijke van de vertaling), om een grote of bijzondere sabbat. En daarmee werd volgens Abma Pesach bedoeld, het joodse paasfeest. Jezus zelf had in Johannes 26 vers 2 al gezegd dat hij op Pesach zou worden ,,uitgeleverd om gekruisigd te worden’’.
Jezus stierf op de 14e Nissan waarop voor Pesach een bokje wordt geslacht. Donderdag de 15e Nissan gold, zegt Abma, als bijzondere sabbat, want het was het grote feest van de ongezuurde broden. Vrijdag was weer een voorbereidingsdag voor de ‘gewone’ sabbat. De bijbel zegt in Leviticus 23, waar de instructies staan voor Pesach, dat zelfs alle zeven dagen van het feest gelden als een sabbat.

Abma heeft nog wat ondersteunende details, maar dit is ongeveer het verhaal. Zijn uitleg lost ook (voor mij) een probleem op dat rond de chronologie van de vrouwen speelt. Volgens Lucas maakten ze de specerijen om het lichaam van Jezus te verzorgen vóór de sabbat klaar en Marcus zegt dat dit ná de sabbat gebeurde. Als Abma gelijk heeft, zijn allebei de evangelieschrijvers correct: donderdag gold immers ook als sabbat.
Het is, begrijp ik, vandaag dus eigenlijk Goede Woensdag.

Gospel illusions

De leukste stand op de beurs Kerk & Gemeente was zonder twijfel die van One Way UK. De beursorganisatie had zich extra ingespannen om het Britse bedrijf naar de Jaarbeurs te halen. Voor wat kleur tussen al kerkbanken en -orgels.
De vrolijke Muppetachtige handpoppen, Amerikaanse import, sprongen direct in het oog. En de mensen van One Way hadden nog veel meer opmerkelijk spul. Zoals ‘Gospel illusions’, goocheltrucs voor beginners en gevorderden met een Blijde Boodschap.

Terwijl ik me over die trucs stond te verwonderen, dook Ben van den Akker naast me op. Even zonder stelten en hoge hoed. Hij is entertainer met Benjamin’s Kindershow, gevangenispastor en evangelist onder havenarbeiders in Antwerpen.
Jazeker, christelijk goochelen bestaat. En Van den Akker overwon mijn scepsis met een kaartentruc die leuk was en inderdaad een mooie boodschap had. Het is een mooie binnenkomer voor een gesprek, ook in de haven. Dat geloofde ik graag.

Ik raakte met hem in gesprek over de kwaliteit, of liever het gebrek aan kwaliteit, van entertainment in het kerkelijk circuit. Je kunt bij onder meer de handpoppen instructieboeken en -dvd’s krijgen, maar ja, leer je verantwoord entertainen op een achternamiddag?
Van den Akker was genuanceerd. Wanneer hij moet kiezen tussen helemaal niks leuks voor de kinderen of iemand met een leuke handpop en een missie, maar met een zeer beperkt talent, dan kiest hij toch voor het laatste.

Zelf heeft hij overigens een andere weg gekozen. Ook om de financiën is hij met zijn Kindershow actief in het seculiere kinderpartijtjescircuit. Alles moet in veel kerken immers zo goedkoop mogelijk, het liefst pro Deo. En je moet ergens van leven.
Maar Van den Akker had indertijd een andere reden om ook buiten de kerken zijn kunsten te vertonen. ,,Ik deed dat in eerste instantie om uit te vinden of ik ook buiten de kerk goed genoeg was.’’ Dat zouden meer mensen moeten doen.

Geld

Zo’n beurs Kerk en Gemeente is zeker voor een redacteur geestelijk leven interessant. Het is vooral leuk om zaken tegen te komen waar je het bestaan niet van wist. In mijn geval gold dat bijvoorbeeld voor Crown Nederland.
Ik dreigde de stand voorbij te lopen, maar ‘raadgever’ - zoals op zijn kaartje staat - Leen Lievaart wist me heel deskundig te onderscheppen. En terecht, dit ,,bondgenootschap van bedrijven die God willen eren’’ lijkt met een prachtig initiatief.

De stichting Crown Nederland bestaat, weet ik nu, uit twee onderdelen. Er is Crown Companies die zich richt op ondernemers ,,die Christus willen volgen’’ en Crown Life dat iedere christen wil leren dat ,,leven in financiële vrijheid’’ voor iedereen is weggelegd.
Juist voor deze crisisvolle tijd lijkt de organisatie op zijn plaats. In mijn omgeving zie ik hoe diverse mensen uit de middenklasse in ernstige problemen dreigen te komen door het wegvallen van één van de twee inkomens.

Crown, vertelde Lievaart, leert mensen weer bijbels omgaan met geld en goed. Ze hebben 350 bijbelteksten over deze materie bij elkaar gezocht. Ruim de helft van de gelijkenissen van Jezus gaat over geld. ,,Dat hoor je in de kerk niet terug.’’
Het is een hele ontdekking voor ondernemers, maar ook andere kerkmensen, om te zien dat je zo in geloof met je bezit kunt omgaan, dat je én ontspannen door het leven gaat, én prima kan rondkomen én ook aan anderen kunt geven - ongeacht het inkomen.

Er is een ‘Crown College’: studiedagen voor ,,leiders in kerk en bedrijf’’ waarop de financiële vrijheid in Christus wordt toegelicht (€190, incl. diner). Het lijkt me dat kerken het juist in deze tijd aan hun leden verplicht zijn, om Crown daarover plat te bellen.

Bemoediging

Wie een geestelijk steuntje in de rug kan gebruiken, moet naar de nieuwe Bemoedigingssite gaan. ,,Elke vrijdag als de zon ondergaat staat op deze site een nieuwe bemoediging. Weest bemoedigd!’’, zo is de belofte. Of opdracht, het is maar hoe je het leest.
Je kunt je abonneren en dan ontvang je iedere vrijdagmorgen een bemoediging in de mailbox. Het gaat om een initiatief van Gerry Velema, in ‘positiefchristelijke’ kring bekend als schrijfster van fictie en non-fictie voor jongeren en volwassenen.

,,Deze site is voor ALLE mensen die een bemoediging van God op prijs stellen, maar speciaal voor de kostbare werkers voor God, soms ver weg van huis; voor gevangenen en zieken die eveneens niet thuis kunnen wonen; en zij die geestelijk geen veilig thuis kunnen vinden.’’
En even verderop op de site: ,,Er zijn veel redenen te bedenken om stil in een hoekje te zitten en niets te doen... De reden om mijn hart en geloofsleven op deze manier te delen met anderen, is ten eerste mijn liefde tot de Here Jezus en ten tweede de overtuiging dat delen in Gods hand vermenigvuldigingen opleveren tot zijn eer.’’

Velema vervolgt: ,,Hij spoort me aan deze dingen te doen, ik wil Hem hierin volgen. In dit vertrouwen ben ik op weg gegaan...’’ Op de site zijn YouTube-filmpjes te bekijken, waarin Velema aan het woord is. Dat maakt het allemaal nog persoonlijker.
Ze heeft ook een comité van aanbeveling. Dat is, schrijft ze, een goed bijbels gebruik. Ze verwijst naar Romeinen 16 vers: ‘Ik beveel onze zuster Febe bij u aan.’ Dat was nooit tot me doorgedrongen, dat zo’n comité bijbels is.

Nationale Synode

Vijf meter breed was het doek waarop de mensen achter de Nationale Synode hun credotekst hadden uitgeschreven op de beurs Kerk en Gemeente in Utrecht. De ‘groeitekst’ stond ook in een folder, waarin ook werd gemeld dat het initiatief via Twitter is te volgen.
De leden van de stuurgroep, bijeengeroepen door de Kamper predikant Gerrit de Fijter, oud-synodevoorzitter van de Protestantse Kerk, gaven graag nog eens een toelichting op het in oktober vorig jaar gepresenteerde project.

De Nationale Synode moet als eerste keer op 11 en 12 december van dit jaar een grote ontmoeting worden van al dan niet protestantse christenen in Nederland. In navolging, zo leert de nieuwe folder, van Jezus’ befaamde gebed: ‘Opdat zij allen één zijn’.
De stuurgroep heeft nogal wat over zich heen gekregen. In vrijzinnige hoek vonden ze het plan te rechtzinnig en in rechtzinnige hoek was er zo mogelijk nog meer kritiek, want daar was het niet rechtzinnig genoeg zijn. Hoezo voorspelbaar?

De stuurgroepleden laten zich niet ontmoedigen, zo bleek in een discussie op de beurs onder leiding van Andries Knevel. De Fijter keek slechts toe. Hij nam expres niet deel, omdat hij dan wel de initiatiefnemer is, maar niet het enkele gezicht van de Nationale Synode wil zijn.
De vrijgemaakt-gereformeerde hoogleraar Barend Kamphuis, die in eigen kring flink de oren werd gewassen over zijn deelname, maakte duidelijk dat hij niet alleen met remonstranten over het geloof wil spreken, maar zelfs met rooms-katholieken.

Dat gaat een aantal mensen in zijn kring absoluut te ver. Kamphuis begrijpt dat niet. Met de folder en dus het credo in zijn hand: ,,Als ik niet over deze belijdende tekst mag praten, stelt mijn christelijk geloof niets voor.’’
De stuurgroepleden hebben nu vooral ongezouten commentaar van bekende namen in eigen kring gekregen, maar zijn veel meer geïnteresseerd naar wat het grondvlak vindt. Ze zijn drukdoende die reacties te inventariseren. Het beeld is al duidelijk: het kerkvolk vindt het geweldig.

Relevant

Even digitaal de radio aan om het nieuws te luisteren, gisteravond. De reclame is nog aan de gang. Met een half oor hoor ik over een dame die zich inspant voor de naaste ver weg. Net als ICCO en Kerk in Actie, zo wordt erna gezegd.
De luisteraar wordt gevraagd of hij of zij ook opstaat voor mensen in nood. Er valt een projectreis naar Cuba te winnen. Wie meer wil weten, moet naar de site van Kerk in Actie gaan. Kerk in Actie is de diaconale tak van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).

Een goeie commerciële boodschap met een hoofdletter B, in deze veertigdagenperiode voor Pasen die vanouds benut werd om al vastend de aandacht op de Heer te vestigen. En wie dat doet, vestigt vanzelf ook de aandacht op de naaste.
En dan is het tijd voor het nieuws. Er valt weer iets te melden in de afschuwelijke zaak rond Milly Boele in Dordrecht. Ze zal woensdag in besloten kring worden begraven. Voorafgaand aan de plechtigheid is er een herdenkingsdienst in de Ontmoetingskerk in Dordrecht.

Dit, meldt de nieuwslezer, heeft een woordvoerder van de PKN-gemeente laten weten. Afgezien van de zaak zelf, is deze mededeling iets bijzonders. Net als wat er daarna volgde: de dienst is besloten, maar de dienst kan via Kerkomroep.nl worden gevolgd.
De familie van Milly, krijgen we verder te horen, heeft om uitzending via die site gevraagd voor al die mensen die zo meeleven. De site Kerkomroep.nl, die zich tot nu toe slechts in de belangstelling van een select gezelschap kon verheugen, staat op eens op de kaart.

Het is even opmerkelijk als goed dat de kerk op deze manier in een paar minuten op verschillende manieren voorbij komt. Niet omdat er gedoe is binnen de kerkmuren, maar omdat de kerk relevant is. Zo hoort het.

Digitaal

De kerk wordt langzaam maar zeker digitaal, zo valt ook vandaag nog voor de liefhebbers te constateren op de beurs Kerk en Gemeente in de Jaarbeurs in Utrecht. Net als vorig jaar is er veel te vinden voor het interieur en het onderhoud van de kerk.
Natuurlijk zijn er daar de gewone stoelen en banken te vinden, net als kaarsen en kroonluchters. En opmerkelijk veel avondmaalssets met kleine glaasjes, want dat is een echte trend - ook al bleek de dreiging van de Mexicaanse griep mee te vallen.

In een stand zag ik een ouderwets psalmbord: klassieke houten lijst, zwarte achtergrond met daarop witte letters. Op eens zag ik mijn ooghoek het lijstje te zingen liederen verdwijnen en een andere tekst verschijnen. Het blijkt een elektronisch liturgiebord.
De dominee hoeft niet meer te rekken en te strekken om te zien wat naast hem via de beamer wordt geprojecteerd. Dat kan hij zien op een beeldscherm op de preekstoel. Op een ander scherm kan hij zijn preek voorbij laten rollen.

Een kerkdienst beluisteren via internet is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Maar als ik de handelaren op de beurs moet geloven, is kerktelevisie straks helemaal de norm: live thuis de dienst op het beelscherm volgen via een paar kleine videocamera’s in de kerkzaal.
Misschien is het een leuk idee om al die mensen die thuis zijn ingelogd, via foto’s of webcambeelden op een groot beeldscherm te tonen. Dat geeft een extra dimensie aan de opmerking ,,al degenen die de dienst thuis met ons volgen’’.

Nog even en je neemt ook geen geld of collectemunten meer mee. Je stuurt tijdens de collecte gewoon per sms een gift. Dat kan dan ook thuis. Het wordt ongetwijfeld mogelijk daar een jaaroverzicht van te krijgen voor de belastingopgave.

Onder de maat

Het komt qua timing nogal slecht uit. Na het gedoe over homo’s en de eucharistie en midden in de rel rond het seksueel misbruik door geestelijken, komt nu ook in het nieuws dat het katholieke bisdom Den Bosch een aantal kerkliederen schrapt.
Cor Mennen, de bisschoppelijke censor, heeft zo’n honderdvijftig liederen voor gebruik in de liturgie beoordeeld en heeft er zeventien in de ban gedaan die hij theologisch onder de maat vindt. Onder de liederen zitten ook teksten van de theoloog en dichter Huub Oosterhuis.

Er wordt natuurlijk weer moord en brand geschreeuwd. De Rooms-Katholieke Kerk zou zich van de slechtste en behoudendste kant laten zien. De kerkleiding in Rome en in Nederland is aan het verrechtsen, klinkt het.
Je hoeft niet behoudend katholiek te zijn om eens de bezem door de kerkliederen te willen halen. Er wordt gewerkt aan een nieuw Liedboek voor de Kerken en persoonlijk hoop ik dat veel gezangen uit het huidige Liedboek zullen sneuvelen.

Onlangs zat ik bij een avond met Oosterhuis en de kerkzaal zat vol. Maar Oosterhuis heeft niet alleen fans. Er zijn ook nogal wat kerkgangers die zich geregeld in de kerk ‘geoosterhuisd’ voelen: gemangeld door slecht te zingen en te begrijpen liederen.
Een van de liederen die Mennen heeft gewogen en te licht bevonden is Oosterhuis’ ‘Zo maar een dak boven wat hoofden’. Het eerste couplet: ‘Zomaar een dak boven wat hoofden, deur die naar stilte openstaat. / Muren van huid, ramen als ogen, speurend naar hoop en dageraad. / Huis dat een levend lichaam wordt als wij er binnengaan / om recht voor God te staan.’

Ik heb dat nooit mee kunnen zingen. Ik dacht altijd dat het aan mij lag, dat mijn geestelijk denkraam te klein was, maar door Mennen voel ik me nu een stuk beter. Wat mij betreft laat hij zien wat de keizer echt aan heeft.

Uitje

Voor de liefhebbers van de kerk is er natuurlijk iedere zondag gelegenheid voor een paar uitstekende uitjes. Maar vrijdag en zaterdag is er ook iets aardigs: de kerkenbeurs Kerk & Gemeente in de Jaarbeurs in Utrecht.
Vorig jaar werd de beurs voor het eerst georganiseerd. Het begin was wat aarzelend, maar deze tweede editie is ,,groter en breder’’, zegt de organisatie. Met 189 stands is de beurs 11 procent gegroeid en er zijn organisaties uit een vollere breedte van kerkelijk Nederland.

De beurs is alleen al aardig om te zien hoe bijvoorbeeld de diverse kerkgenootschappen zichzelf aanprijzen. Het opvallendst vorig jaar was de Protestantse Kerk in Nederland. Die had de mobiele kerk meegenomen: de aanhanger in de vorm van een kerkje.
Het kerkje heeft al op veel plaatsen in het land gestaan. Je kunt er echt naar binnen om bijvoorbeeld een kaarsje te branden. Ik vraag me wel eens af hoe gevaarlijk de afleiding is die dat ding op de weg veroorzaakt. ,,Zeg schat, haalden wij nu net een kerk in?’’

Op de kerkenbeurs kon je de mobiele kerk niet zo maar betreden. Je moest langs een engel heen. Als je dat al wilde. Want het was namelijk een aantrekkelijke engel, die ondanks de beschrijvingen in de bijbel duidelijk vrouwelijke trekken had.
En je mocht met haar op de foto. Misschien was de actie iets al te gewaagd, want veel bezoekers waren daar wel wat verlegen mee en bleven op een afstandje staan kijken. Daar kregen ze al snel een foldertje van de kerk toegestopt en daar ging het natuurlijk om.

Wie geïnteresseerd is in de editie van dit jaar, moet hier een kijkje nemen. Ik denk dat ik vrijdag ga. Dan weet u dat al vast. Ik heb geen stand, ik loop gewoon wat rond. Met een notitieblokje en camera. En u mag geheel vrijblijvend ook met mij op de foto.

Wijzen

De bisschoppen zijn verrast en ik ook. Het meldpunt Hulp en Recht zegt dat er al zeshonderd meldingen van seksueel misbruik door geestelijken zijn binnengekomen. Waarom trekken al die mensen nu pas aan de bel?
Het meldpunt bestaat al jaren en eens in de zoveel tijd was ook dit meldpunt in het nieuws, wanneer er weer recente cijfers over misbruik in pastorale relaties werden gemeld. Ook was er in de afgelopen jaar veel te doen over het misbruik in de RK Kerk in de VS en Ierland.

Maar goed, nu komt het dan blijkbaar echt allemaal los. En dan is het voor de kerk oppassen geblazen: wat zeg je wel en wat zeg je niet? Zowel in het Vaticaan als in leiding van de Nederlandse kerk is al opgemerkt dat het probleem van het misbruik veel groter is.
Dat is ongetwijfeld waar en het is goed als buitenstaanders zo’n conclusie trekken. Maar het moet niet worden aangevoerd door mensen in de kerk. Het kan al snel overkomen als: ach, bij ons valt het nog mee. Het lijkt al snel op wijzen naar een ander. Niet doen dus!

Een artikel van de Italiaanse ‘vaticanist’ Vittorio Messori in de krant Corriere della Sera van een paar dagen geleden, leek ook die kant op te gaan. Zo van: in de jaren zestig was er een sprake van seksuele bevrijding, seks met kinderen werd hier en daar zelfs aanbevolen.
Maar hij besluit met op te merken dat gelovigen het niet zo erg moeten vinden dat juist naar de RK Kerk zo scherp gekeken wordt. ,,Als de misdaden van een priester meer verontwaardiging veroorzaken, is dat omdat hij verraad heeft gepleegd aan een verheven ideaal.’’

En: ,,Wie de ‘roomse’ wandaden het ergst vindt, doet dit omdat ze in een Kerk hebben plaats gevonden waarvan men iets anders had verwacht. Vele antiklerikale scheldkanonnades zijn eigenlijk uiting van een diepe teleurstelling.’’
Het Vaticaan is terecht doelwit van verontwaardiging, vindt Messori. ,,Wie deze afschuwelijke praktijk laakt, doet dit omdat hij dit aan de Boodschap meet, die het Vaticaan aan de wereld verkondigt. Een boodschap die zowel gelovigen als niet-gelovigen niet graag besmeurd willen zien.’’

Beschaamd

De rooms-katholieke bisschoppen van Nederland hebben goed gereageerd op de inmiddels tweehonderd gemelde gevallen van seksueel misbruik door geestelijken. Ze hebben de protestant Wim Deetman gevraagd onafhankelijk onderzoek te doen.
En ze tonen zich oprecht geschokt. Bisschop Gerard de Korte van Groningen-Leeuwarden had enige dagen geleden in Nova scherper kunnen zijn, maar het is duidelijk dat hij en de andere bisschoppen oprecht ,,geschokt en beschaamd’’ zijn over de ,,zwarte bladzijde’’ uit de geschiedenis van de Nederlandse kerkprovincie.

Bisschop Jos Punt van Haarlem-Amsterdam gebruikt die woorden in een herderlijke brief die dit weekeinde in alle kerken van het bisdom zal worden voorgelezen. Daarin geeft hij ruiterlijk toe dat er structureel ernstige fouten zijn gemaakt in het oude opvoedingssysteem.
De brief: ,,De grote afstand tussen leraar en leerling, de geringe controle en het verregaand ontbreken van sensibiliteit voor deze gevaren, heeft het mogelijk gemaakt dat een - weliswaar kleine - groep paters, broeders en zusters met een verstoorde seksualiteit, jarenlang toch vele slachtoffers heeft kunnen maken, en kinderen voor hun leven heeft getekend.”

Punt erkent ook dat het leed van de slachtoffers ,,soms nooit door de Kerk is gezien en erkend’’. Slachtoffers recht verschaffen wordt bemoeilijkt door het feit dat veel daders al zijn overleden, realiseert hij zich. ,,Wij willen hen alsnog de volle erkenning geven van de vaak levenslange geestelijke wonden die hen zijn toegebracht, en van de schuld die de Kerk in haar geheel hiervoor draagt.”

Minder overtuigend is Gabriele Amorth, hoofd van de Vaticaanse afdeling die zich bezighoudt met duiveluitdrijving. Hij zegt er van overtuigd te zijn dat de duivel achter al het seksueel misbruik zit. Zelfs het Vaticaan wordt door de duivel geïnfiltreerd, gelooft hij. Dat zal best, maar zijn uitlatingen kunnen te makkelijk worden uitgelegd als het wegdraaien voor de eigen verantwoordelijkheid van degenen die zich maar wat graag voor het duivelse karretje lieten spannen.

Biddag

Door heel Friesland gaan veel protestanten morgen weer ter kerke. Het is immers biddag voor gewas en arbeid, een mooie traditie die vooral in de landelijke gebieden in ere wordt gehouden. De tweede woensdag in maart wordt er gebeden voor gewas en arbeid en op de eerste woensdag van november volgt dan de dankdag met vaak ongekend zware ‘ponkjes’, collectezakken. Zo is het al jaren en zo moet het ook blijven, vinden veel kerkenraden.

Natuurlijk is het mooi om aparte diensten te beleggen waarmee en waarin extra nadrukkelijk wordt beleden dat mensen uiteindelijk in alles afhankelijk zijn van wat God geeft. Zoals de oude Heidelbergse Catechismus het formuleert: ,,De almachtige en tegenwoordige kracht van God, waardoor Hij hemel en aarde, met alle schepselen, als met zijn hand in stand houdt en zó regeert, dat loof en gras, regen en droogte, vruchtbare en onvruchtbare jaren, eten en drinken, gezondheid en ziekte, rijkdom en armoede en alle dingen, niet bij toeval, maar uit zijn vaderhand ons ten deel vallen.’’

Toch is niet iedere predikant onverdeeld gelukkig met de bid- en dankdagen. Een dominee vertelde eens hoe hij in zijn eerste, agrarische gemeente, vurig had gebeden voor een goede oogst. Na afloop was een boer op hem afgekomen. Die was tot zijn verrassing niet echt dankbaar. Een goede oogst drukt de prijs, mopperde die. Hij had liever dat dominee de volgende keer bad voor een goede prijs. De dominee dacht slechts: zou de prijs ook niet uit Gods vaderhand ons ten deel vallen?

En theologisch gezien is zo’n biddag ook niet helemaal onomstreden. Heeft Jezus zijn volgelingen immers niet in het ‘Onze Vader’ leren bidden: ‘Geef ons heden ons dagelijks brood’? Hij bad niet voor brood voor morgen of overmorgen en zeker niet voor volgende week, maar voor het héden. En op biddag wordt nota bene gebeden voor een periode van een paar maanden. Daar gaat iets niet goed. Maar zoals een predikant eens zei: ,,Dat klopt, maar dat ga ik in mijn kerk dus echt niet vertellen.’’

Slappe knieën

Het zat er dik in: het gedoe rond het weigeren van de eucharistie aan homoseksuelen en de ‘oplossing’ die er voor werd gekozen, krijgt een staartje. Want de gekozen oplossing is natuurlijk geen echte oplossing.
In het bisdom Den Bosch werd, ik schreef het de vorige keer al, een verklaring uitgegeven dat de communie wordt overgelaten aan de ,,gewetensvolle verantwoordelijkheid van de gelovige zelf’’. En daarmee leek de kou met de boze homoseksuelen uit de lucht.

Dat moest natuurlijk tot verontwaardiging in de rechterflank van de kerk leiden. Neem bijvoorbeeld pastoor Cor Mennen uit Oss. Niet de eerste de beste, hij is aan het seminarie in Den Bosch docent kerkelijk recht, dus hij kan het weten.
,,Een priester is verplicht om iemand die publiek in zonde leeft de communie te weigeren’’, schrijft hij in een brief aan het bisdom. Protestanten kennen van ouds die gewoonte ook. Iemand moet geweigerd worden als hij dreigt zichzelf ,,een oordeel te eten of te drinken’’.

Mennen is scherp. Hij spreekt van een halve waarheid en een hele leugen. En hij verwijt zijn eigen bisdom ,,slappe knieën’’. De kerkleiding is volgens hem gezwicht voor de druk van ,,de roze maffia uit Amsterdam’’.
En dat leidt weer tot verontwaardiging in het kamp van de homoseksuelen en hun medestanders. Dick Boonman, PvdA-raadslid in Nuenen, heeft aangekondigd morgen bij de Grote Kerk in Oss witte driehoekjes uit te delen bij wijze van protest.

Boonman kiest niet voor roze, maar voor wit om duidelijk te maken dat het een actie is die verder gaat dan alleen maar de verontwaardiging van homoseksuelen. Hij wil duidelijk maken dat ieder weldenkend mens moet protesteren tegen een kerk die mensen uitsluit.
En de katholieke theoloog en homoseksueel Christian Ouwens uit Gemert, heeft aangekondigd maandag aangifte te doen tegen Mennen wegens discriminatie en belediging van een groep mensen.

Ik ben benieuwd hoe ze dit in de RK Kerk willen gaan oplossen. Want dat gaat echt niet lukken. Je kunt niet de kool en de geit sparen. De kerk kan onmogelijk Mennen laten vallen. De man heeft immers gelijk.

Gedoogdbeleid

Het conflict tussen de Rooms-Katholieke Kerk en boze homoseksuelen en sympathisanten is opgelost. De kerk zal homoseksuelen niet weren van de eucharistie en de homoseksuelen zullen niet langer kerkdiensten verstoren.
Zondag werd tijdens een eucharistieviering in de Sint Jan in Den Bosch gedemonstreerd en eerder gebeurde dat in de parochiekerk van Reusel. Aanleiding was de weigering van pastoor Luc Buyens in Reusel om de hostie te geven aan een openlijk homoseksuele prins carnaval.

Het kerkbestuur van de kathedrale Sint Jan heeft nu een verklaring uitgegeven, waarin wordt uitgesproken dat het aan de ,,gewetensvolle verantwoordelijkheid van de gelovige zelf’’ wordt overgelaten of mensen ter communie gaan of niet.
Dat is geen nieuw standpunt. Dit gedoogbeleid, want dat is het natuurlijk, bestaat al jaren. De rel was veroorzaakt door Buyens, een importpriester uit België, die al dan niet bewust de teugels weer strakker aanhaalde.

Nu dit gedoogbeleid weer nadrukkelijk is afgekondigd, lijkt het me ook een goed idee om zo’n richtlijn eveneens uit te vaardigen voor al die protestanten die ook aan de eucharistie willen deelnemen, maar dat officieel niet mogen.
Dat zou wat zijn, wanneer de bisschoppen niet alleen oogluikend toestaan dat protestanten ter communie gaan, maar nadrukkelijk verklaren dat het aan het geweten van de protestantse broeders en zusters wordt overgelaten. Wat zou er dan veel kou uit de lucht zijn.

Nu doet zich de uiterst merkwaardige situatie voor dat iemand die katholiek gedoopt is, maar alle geboden van God aan zijn laars lapt, probleemloos aan de eucharistie kan deelnemen, maar dat een zeer godvrezende protestant niet welkom is.

Geëxperimenteer

Ik bezoek nogal wat kerkdiensten en er wordt in vieringen heel wat afgeëxperimenteerd. Met YouTube-achtige filmpjes, met toneelstukjes, met presentaties, getuigenissen, met andere muziekkeuzes en muzikale begeleiding. En vaak gebeurt dat nogal klungelig.
Experimenten zijn ook volop in in vrijgemaakt-gereformeerde kring, waar men toch beter kan weten. Daar werd immers lang hoofdschuddend naar het hellend vlak bij de ‘synodalen’ gekeken. Het geëxperimenteer daar sinds de jaren zeventig heeft de afkalving bepaald niet gestopt.

Voelden jongeren in orthodoxe kring zich soms in de eredienst vergeten, nu voelen ouderen zich geregeld in de kerk in de steek gelaten. Door bijvoorbeeld de keuze voor onbekende, Engelstalige liederen op de klanken van een muziekgroepje.
Het schijnt niet uit te maken of die kinderen in zo’n bandje over talent beschikken. Enthousiasme en flink veel volume is voldoende. Het maakt niet uit of het gebouw en al het kerkvolk zich leent voor zoveel geweld.

Vandaag sprak ik een paar oudere vrijgemaakt-gereformeerde kerkleden. Ze zijn trouwe kerkgangers, maar verruilen nu, zeer tegen hun oude gewoonte in, regelmatig het eigen kerkgebouw voor een ander. Omdat ze zich in de eigen eredienst niet thuis voelen.
Zondagmorgen was de predicatie kostelijk geweest. De dominee had verteld over de onmetelijkheid van het heelal, maar moest daar zo nodig een filmpje bij laten zien. De ondertiteling was niet te lezen en de luisteraars thuis kregen er al helemaal niets van mee. ,,Waarom moest dat nu? Het voegde helemaal niets toe.’’

Willen jongeren een slecht en te luid groepje of allerlei filmpjes in de kerk? Ik geloof er niks van. Ze sturen elkaar de hele week al filmpjes toe. En ze weten: in de kerk gaat het anders toe. En daar is niks mis mee. Het gaat ook in de schouwburg of bibliotheek anders. So what?
Wat is het doel van al dat geëxperimenteer? De recente kerkgeschiedenis leert dat het niet helpt tegen kerkverlating. Wat wel helpt is dat jongeren en ook ouderen (!) het gevoel krijgen dat ze serieus worden genomen in de kerk.

Zwarte kerken

De landelijke Raad van Kerken wil dit jaar het contact tussen de Nederlandse kerken en de allochtone christenen bevorderen. Een loffelijk streven. Wanneer kerken in bijvoorbeeld Friesland massaal gehoor zouden geven aan die oproep, dan wordt het dringen om die paar migrantenchristenen die in deze streek wonen. In de Randstad ligt dat wel even anders. Er zijn daar veel meer ‘zwarte kerken’ dan veel mensen zich realiseren.

Hoeveel migrantenchristenen er zijn, daarover lopen de schattingen uiteen. Bij het platform Skin (Samen kerk in Nederland) heb ik het aantal van achthonderdduizend zielen horen noemen, van ‘oude’ migranten als Surinamers en Molukkers tot piepjonge kerkjes van al dan niet legale migranten in de Bijlmer. Bij het nieuwe platform Nederland Kleurrijk wordt zelfs gesproken van circa een miljoen migrantenchristenen.

Ik geloof zeker dat er veel migrantenchristenen zijn, maar ik vraag me af of dergelijke hoge aantallen wel kloppen. Zoals ik ook niet geloof dat er negenhonderdduizend moslims in Nederland zijn. ‘Je opa is moslim, dus jij bent ook moslim.’ Zou het soms zo zijn dat degenen die moslims tellen iedereen met een kleurtje gemakshalve tot die groep rekenen en dat de anderen, die het aantal migrantenchristenen in kaart willen brengen, dezelfde fout maken?

Wat de relatie tussen ‘witte’ en ‘zwarte’ kerken betreft, daar valt wel het een en ander aan te verbeteren. Geregeld klonk in de kring van Skin de klacht dat gevestigde kerken de nieuwkomers vooral als exotische entourage zien, met simplistische theologische ideeën. En, mopperde eens oud-coördinator van Skin Kathleen Ferrier, als een kerkgebouw al ter beschikking wordt gesteld aan vaak armlastige migrantenkerken, worden direct daarna ijverig de lepeltjes geteld.