Redacteur geestelijk leven van de Leeuwarder Courant

.

donderdag 31 december 2009

Bidden helpt

Zo nu en dan is er weer eentje: een studie waaruit blijkt dat geloven echt goed is voor een mens. Zo concludeert de Groningse psycholoog Adrie Huttenga-Menninga dat bidden een beschermende werking heeft op de psychische gezondheid.
Huttenga volgde enige tientallen protestantse christenen. Deze mensen hebben net als anderen last van stress, maar door hun regelmatig gebed zijn de gevolgen daarvan beduidend minder negatief.

De psycholoog is als therapeut werkzaam en bidt ook geregeld met cliënten als die dat op prijs stellen. ,,Het is me meerdere malen opgevallen hoe cliënten konden veranderen na een kort en een eenvoudig gebed, soms meer dan na een lang gesprek.’’
Zulke onderzoekjes zijn niet overbodig. Want in de geestelijke gezondheidszorg was lang weinig oog voor de grote rol die godsdienst in het leven van mensen speelt. En als die er al was, ging het vaak over de ongezonde kanten van geloof.

Die negatieve benadering leidde er weer toe dat gelovigen zich niet veilig voelden bij therapeuten en er christelijke instellingen ontstonden als In de Bres in Drachten (waar Huttenga trouwens een deel van haar tijd werkt).
Wanneer is geloof gezond en wanneer niet meer? Therapeuten die serieus een antwoord op die vraag willen, kunnen goed terecht bij de psychiater en theoloog Margreet de Vries-Schot, die voor haar promotie in 2006 een lijst criteria opstelde om geloof te toetsen.

De Vries zag zeker problematische kanten aan godsdienstigheid, maar toonde ook al aan dat geloof heilzaam kan werken voor iemands psyche. Zij zei het toen zo: ,,Je komt als mens pas echt tot je recht, wanneer je in God gelooft.’’

woensdag 30 december 2009

Rampenpasje


Het ministerie van binnenlandse zaken wil in gesprek met de kerken over hun rol na rampen, zo lees ik. Dat lijkt me een uitstekend voornemen voor het nieuwe jaar. En het zou eens tijd worden. Bij recente grote rampen blijkt dat de kerken een enorme betekenis hebben bij het begeleiden van slachtoffers en nabestaanden na een ramp.
De eerste keer dat dit duidelijk aan het licht kwam, was na de Bijlmerramp van 1992. Nog jaren nadien was een traumapastor actief onder degenen die op de een of andere manier bij deze ramp betrokken waren.

De overheid trok daar geen lessen uit. De Volendamse pastoor Jan Berkhout werd na de Nieuwjaarsramp van 2001 slapende en vervolgens zelfs op afstand gehouden. Vele maanden nadien had hij zijn handen nog vol aan de pastorale nazorg.
Een vergelijkbare ervaring had zijn collega Hans Kreuwels van Roermond, toen in de zomer van 2002 zes kinderen bij een woningbrand omkwamen. De andere hulpverleners vonden de geestelijke maar een sta in de weg en een bemoeial.

Berkhout deed later in ‘Pastoor van Volendam’ een boekje open over zijn bevindingen en zijn conclusies waren niet mals. Ouders moesten bijvoorbeeld zonder begeleiding in de koude Grote Kerk van Edam kijken of daar mogelijk het lichaam van hun kind lag. Er was vervolgens geen enkele opvang.
Kreuwels pleitte later voor een ‘rampenpasje’ waardoor pastores ook op de plek des onheils hun werk kunnen doen. De situatie is gelukkig verbeterd. De kerken krijgen in steeds meer gemeentelijke rampenplannen een rol. Terecht.

maandag 28 december 2009

Onnozele kinderen


In de krantenversie van Korte Metten is het afgelopen jaar de religieuze kalender gevolgd. Het komend jaar volgen we op diezelfde plek de heiligenkalender van de Rooms-Katholieke Kerk. Selectief uiteraard, want er zijn nogal wat heiligen.
Vandaag wordt bij wijze van overgang in de papieren editie van Korte Metten een feest genoemd dat traditioneel op kalender van de RK Kerk een belangrijke plaats innam, omdat het een gemiddelde heiligendag ontsteeg: het feest van de Onnozele Kinderen.

De terminologie van zo’n kerkelijke dag vraagt enige toelichting. ‘Onnozele’ moet gelezen worden als ‘onschuldige’. En ‘feest’ blijkt in de kerk dus niet louter te slaan op wat we normaal feestelijke gebeurtenissen zouden noemen.
Op 28 december wordt immers stilgestaan bij wat de evangelist Matteüs meldt na het bekende kerstverhaal. Herodes, die van de wijzen over een geboren koning had gehoord, liet niet veel later in Bethlehem en omgeving alle jongetjes onder de twee jaar ombrengen.

Daarmee werden die jongetjes de ,,eerst bloedgetuigen van het Goddelijk Offerlam’’, zo leert het vierde en laatste deel van ‘Met de Heiligen het jaar rond’ uit 1949 het katholieke huisgezin. Een kostelijk, met zorg bewaard naslagwerk, uitgeleend door een collega.
Het boek legt ook het belang van zo’n ‘feest’ direct na kerst uit. ,,Daardoor worden wij er aan herinnerd, hoe lijden en vervolging onafscheidelijk verbonden zijn met Christus en allen die Hem toebehoren. Het ‘stalletje’ mocht anders nog te zeer een idylle blijven!’’

Een rijke gedachte, maar het feest van de Onnozele Kinderen is niet geheel toevallig voor velen onder het stof van de kerkgeschiedenis verdwenen. Mensen zitten niet te wachten op een feest dat de sfeer van kerst bederft. Dat moet per se een idylle blijven.

zaterdag 26 december 2009

Kerstnieuws


Tijdens de kerstdagen gaat het nieuws maar mondjesmaat door. Het is een soort stilzwijgende afspraak: mensen zitten minder op allerlei berichten te wachten en journalisten hebben ook graag vrij met kerst.
In hoeverre ook nieuwsveroorzakers zich dezer dagen in de loopgraven terugtrekken en gedeisd houden, is nooit helemaal duidelijk. Als dat al zo is, dan heeft die Nigeriaan die een explosie veroorzaakte op een vlucht naar Detroit, zich er niet aan gehouden.

Op het terrein van geestelijk leven was er op kerstavond dat akkefietje in de Sint Pieter: de vrouw die de paus tegen de grond werkte aan het begin van de nachtmis. De kerkvorst bleef ongedeerd, de bejaarde kardinaal Etchegaray brak zijn dijbeen.
De vrouw was verward, is inmiddels de verklaring. Wat wil dat zeggen? Geen bewuste aanslag? De vrouw die frère Roger in 2005 in Taizé tijdens een avondgebed neerstak, waarna hij overleed, was ook verward.

En er is meer katholiek nieuws: nog eens twee Ierse bisschoppen boden hun ontslag aan om het enorme schandaal rond kindermisbruik door geestelijken in het bisdom Dublin. En terecht. Dat is een van de schandelijkste kwestie in de recente kerkgeschiedenis.
In de Ierse kwestie zou het gaan om honderden misbruikte minderjarigen. De kerkleiding dekte alles systematisch toe. Vreemd overigens dat die beide bisschoppen het aftreden met Kerstmis bekendmaakten. Ze hadden het feest daarmee niet moeten belasten.

vrijdag 25 december 2009

Kerstzang


Mijn vader kreeg het gisteren, met de geur van sneeuw en kerst in de neus, op zijn heupen. ,,Het harmonium moet weer naar boven.’’ En zo geschiedde. Huisvriend Rudolph Roukema moest er, als zo vaak bij opnieuw een wijziging in het interieur - ,,zie, hoe smaakvol!’’ - aan geloven. Hup, op naar de berging. Met vereende krachten en ongetwijfeld zonder enig onvertogen woord kwam het instrument weer het ouderlijk huis in.
Terecht kwam het harmonium weer hogerop. Het is een kostbaar familiebezit. Eens stond het in de grootouderlijke woning in Kampen. Mijn vader zat er graag en veel achter. Het spel had hij zichzelf aangeleerd via een schriftelijke cursus klavarskribo. De foto van mijn vader als jongeling achter hetzelfde klavier, gebruikte ik hier al eens eerder en ik zet ‘m er nog maar eens bij.

Mijn grootvader had de gewoonte om op kerstmorgen, in alle vroegte, de buurt te wekken door het ‘Ere zij God’ uitbundig te spelen. In de oorlog hoorde hij op zo’n ochtend tot zijn verbazing hoe er op straat uit volle borst werd meegezongen. Het waren twee Duitse soldaten, die op wacht hadden gestaan voor de Ortskammandantur even verderop, en op weg waren naar de kazerne.

In veel protestantse en katholieke gezinnen is het harmonium nog slechts een herinnering. Niet bij mijn ouders. Soms verdwijnt het instrument uit beeld, maar niet voor lang. Ik heb er ook uitgebreide jeugdherinneringen aan en mijn kinderen ook. ,,Zing toch eens mee, kwakbol!’’ Jaren geleden hebben mijn ouders het instrument laten renoveren, zodat het weer een generatie mee kan.

Nee, ik krijg het niet. Ik heb er ooit eentje gekregen van een collega, en dat bij een verhuizing weer weggegeven (de relatie met die collega is nooit meer helemaal goed gekomen). Het instrument gaat naar mijn broer Frans. Die zegt dat hij er een mooi plaatsje voor heeft. Ik hoop dat mijn ouders zich realiseren dat hij tegenwoordig directeur is van Het Goed, een keten kringloopwinkels…
Over realiseren gesproken, de nietsvermoedende bezoekers die mijn ouders vandaag over de vloer krijgen (onder wie mijn zus en de zoons van mijn oudste broer) zullen wel aan de bak moeten. Terwijl ik dit schrijf, is mijn vader zich aan het inzingen, ongetwijfeld ook uit volle borst en met gebruik van de kniepedalen en veel voetgepomp. En dat zal op deze eerste kerstdag ook beslist moeten gebeuren.

Wat er op de huisliturgie van (groot)vader Schrijver staat? ‘Heerlijk klonk het lied der eng’len’. En: ‘Hoe zal ik u ontvangen’. En natuurlijk ook bij hem ‘Ere zij God’ (hij heeft niet onthuld hoe vroeg hij daarmee begint). En, niet te vergeten: ‘Daar is uit ’s werelds duist’re wolken / een licht der lichten opgegaan.’ Ouderwetse kerstzang. Blijde Boodschap dus. Ook voor de buren. Voor iedereen.

donderdag 24 december 2009

Schillebeeckx

Professor Edward Schillebeeckx is gisteren op 95-jarige leeftijd in Nijmegen overleden. Schillebeeckx was een van de grootste theologen van de afgelopen halve eeuw. Internationaal even vermaard als omstreden.
Schillebeeckx, geboren in Antwerpen, was dominicaan toen hij in 1957 een post als hoogleraar kreeg aan de Katholieke Universiteit Nijmegen, waar hij tot zijn emeritaat in 1983 systematische en historische theologie doceerde.

Hij speelde als adviseur van de Nederlandse bisschoppen een belangrijke rol tijdens het roemruchte Tweede Vaticaans Concilie in de jaren zestig. Voor zijn theologisch werk kreeg hij de Erasmusprijs. Ook ontving hij diverse eredoctoraten.
Zijn progressieve publicaties maakten Schillebeeckx in de loop der jaren echter ook tot een zeer omstreden theoloog bij de Nederlandse kerkleiding en het Vaticaan, dat in de loop der jaren maar liefst vier keer een onderzoek naar hem instelde. Een veroordeling kwam er nooit.

Vanmorgen kwam er een perscommuniqué namens bisschop Ad van Luyn als voorzitter van de Nederlandse bisschoppenconferentie. Op dat stuk moeten ze bij de communicatieafdeling echt hebben zitten puzzelen.
,,Met erkentelijkheid’’ herinneren de bisschoppen zich de grote rol van Schillebeeckx tijdens het concilie. En hij wordt ,,een van de meest toonaangevende theologen’’ genoemd die Nederland in de recente geschiedenis heeft gekend.

Zijn studies baarden internationaal opzien, gaat de verklaring verder, waarbij ze ook ,,meermaals ter discussie’’ stonden. ,,Toekomstig onderzoek zal de definitieve betekenis van professor Schillebeeckx voor het Concilie en de wetenschappelijke theologiebeoefening nader moeten verhelderen’’, besluit het stuk neutraal.

dinsdag 22 december 2009

In toga


Achteraf denk je: waarom heb ik niet direct mijn camera uit de auto gehaald? (Toen het nog kon.) Vanmiddag was ik in Eastermar voor een bezoek aan Joke en Halbe Westerhof. Zij hebben in hun boerderij een uniek kinderbijbelmuseum, HeJe, maar dat gaat dicht, want ze moeten noodgedwongen verhuizen.
De weg er naar toe was geen enkel probleem, maar de Kleine Hornstweg, waaraan de Westerhofs op nummer 8 wonen, zat nog flink onder de sneeuw. En ik reed mijn wagen direct muurvast. Dankzij een hulpvaardige moeder en dochter kon ik weer vooruit, maar vlak bij de boerderij konden mijn wielen weer niets in de sneeuw.

Ik was niet de enige met moeilijkheden. De KRO-ploeg die net opnames in het museum had gemaakt, kreeg de wagen ook niet weg. De mannen waren net daarvoor het erf van de familie Westerhof afgereden en zagen tot hun stomme verbazing een dominee in zwarte toga en witte bef lopen, die een slee met een paar kinderen voorttrok.
Verbouwereerd weken ze uit met alle gevolgen van dien. Of het normaal is dat predikanten in Friesland zo rondlopen? De dominee bleek Wim Stougie, net een paar maanden voorganger van de Protestantse Gemeente te Eastermar. Nee, hij werkte bereidwillig in vol ornaat mee aan een fotoreportage.

Ik stond midden op de weg in de weg en met hulp kreeg ik de auto weer in beweging. De camera lag naast me en ik dacht nog: ik zet de dominee zo op de plaat. Eerst naar veiliger streken. Daar kwam het echter niet van. Ik reed achteruit en zag niet dat ik in de bocht in een met sneeuw gevulde greppel belandde.
De auto lag op de zijkant. Ik kwam er nauwelijks uit. De camera zag ik nergens meer. Stougie verleende pastorale bijstand en de Westerhofs regelden ook andere hulp: de broers Henk en Auke Atsma kwamen met een enorme trekker en hielpen alle media weer op weg. Aan mijn wagen was niets te zien. Wonderbaarlijk. En Hulde, voor de Atsma’s!

Ja, je maakt wat mee als verslaggever in het Friese. Maar het was alles de moeite waard. Voor de liefhebbers: het kinderbijbelmuseum is absoluut een aanrader. Joke Westerhof heeft vijfhonderd exemplaren verzameld en prachtig tentoongesteld. HeJe is nog één dag open: zaterdag 2 januari van 13-17 uur.
TIP: Als er sneeuw ligt, loop dan het laatste stukje. En hou de KRO-televisie in de gaten.

maandag 21 december 2009

Serious Churches

Sympathiek idee van theoloog Boele P. Ytsma, bekend van zijn boek ‘Van de kaart - manifest van een gepassioneerde twijfelaar’, maar ook om zijn multimediale tegenwoordigheid via onder meer weblog, podcast en Hyves.
Ytsma wilde dat kerken ook hun steentje bijdragen aan de jongste editie van Serious Request, de hongeractie van deejays in het Glazen Huis in Groningen tegen malaria van 18 tot 24 december. Een paar dagen geleden startte hij daarom met de actie Serious Churches.

‘Serious churches’ lijkt me een ernstig pleonasme, net zo eentje als witte sneeuw en daar hebben we op dit moment meer dan genoeg van. Maar goed, toch een sympathieke actie. Er is ook een website: SeriousChurches.nl.
Ytsma heeft een actie bedacht: de laatste nacht zal voor de deejays het zwaarst zijn, dus worden kerken opgeroepen om die nacht op te blijven om solidair te zijn. Ze moeten natuurlijk ook platen aanvragen voor het goede doel.

Met de actie kunnen kerken laten zien dat ze midden in de maatschappij staan. Een rijke gedachte. Het is te hopen dat meer kerken zich aanmelden, want op dit moment staan er nog maar vier lokale kerken geregistreerd, waaronder eentje in Friesland overigens.
Dat is het gevaar van dit soort acties: het is leuk bedoeld, maar als het niet echt leeft, kan het zich ook tegen je keren. Met een minimale deelname wordt Serious Churches een aanfluiting en dan had de actie beter in de kast kunnen blijven.

zaterdag 19 december 2009

Fries kerkenleed


Het rapport is er dan eindelijk, en terecht is het vandaag de opening van de LC: ‘Miljoenen nodig voor behoud kerken’. Ik vind het woordje ‘behoud’ altijd aardig, als het over kerken gaat - maar dit slechts ter zijde.
De stichting Alde Fryske Tsjerken heeft op verzoek van de provincie de situatie van alle kerkelijke gebouwen in Friesland in kaart gebracht. Een uniek project, want in geen andere provincie is het kerkbestand zo gedetailleerd geïnventariseerd.

De situatie is zo ernstig als gevreesd werd. Alleen al de komende zes jaar is ruim €55 miljoen nodig voor het meest noodzakelijke onderhoud van 550 kerken. In tien jaar tijd zullen tussen de 64 en 117 kerkgebouwen afgestoten worden voor de eredienst.
Friesland kent de hoogste kerkdichtheid van het land (mogelijk van de wereld); overal in het land zie je de middeleeuwse kerktorens. Want geen dorp, geen parochie, geen adelijke familie wilde indertijd voor een ander onder doen.

Die luxe wordt nu een drukkend probleem. Al eerder heb ik hier voorspeld dat in de komende kwart eeuw het doek zal vallen voor een aantal markante dorpskerken. Dat heeft niks met helderziendheid te maken, maar met import-Friese nuchterheid.
Die €55 miljoen is slechts het begin van de enorme investering die nodig is om al die kerken overeind te houden. Er zullen keuzes gemaakt moeten worden, waarbij de kerken met de grootste cultuurhistorische waarde voorrang horen te krijgen.

De overheid en de lokale gemeenschappen zullen zich er mee moeten bemoeien. Eindelijk. Zij schrikken nu vaak pas wakker en schreeuwen dan moord en brand, als een kerkelijk gemeente geen kant meer op kan en moet verkopen. Of slopen.

donderdag 17 december 2009

Interreligieus gedoe

De leden van de gospelgroep New Creation uit Joure weten op dit moment niet hoe ze het hebben. Op eens zijn ze middelpunt van een discussie die op internetfora wordt gevoerd en, zoals zo vaak op die podia, zonder niveau of enig inzicht of kennis van zaken.
Het heeft allemaal te maken met de publiciteit rond een op de valreep geschrapt optreden, zondag tijdens een zogenaamde kerstlichtviering in Heerenveen. Aan de viering werkten een paar moslima’s mee. Te laat drong tot de groep de ,,achterliggende multireligieuze boodschap’’ door. Bovendien had het koor niet alleen achter de microfoon willen zingen, maar ook getuigen. Dat mocht aanvankelijk, maar later werd volgens het bestuur van de groep dit weer ingetrokken.

Deze gang van zaken werd geschetst in een verklaring van New Creation die de afgelopen dagen op de website van de groep was te lezen. Mensen konden in het gastenboek reageren, dat gebeurde ook veelvuldig en de rest van de site was tijdelijk afgesloten. Op het moment dat ik dit schrijf valt op de site alleen nog te lezen dat het bestuur met het oog op ,,de vele discussies’’ besloten heeft de gehele site tot nader orde af te sluiten.
Omdat de groep nogal eens werd neergezet als een achtergebleven intolerant clubje, heb ik woensdag op de opiniepagina van de LC betoogd dat er heel veel christenen zijn die net zo denken als New Creation. Ik noemde een aantal van in ieder geval een miljoen christenen die ook niet aan een viering met zelfs de schijn van een interreligieuze geest zouden meewerken.

Evangelischen en veel orthodoxe protestanten willen er geen misverstand over laten bestaan dat er maar één weg tot God is, en dat is via Jezus Christus, die daarvoor aan het kruis stierf. En dat willen ze ook zeker duidelijk maken aan moslims die Jezus niet als Gods zoon zien en ook niet geloven dat hij gekruisigd werd. Ze geloven ook zeker niet dat tussen God en Allah een isgelijkteken kan worden gezet. Zo ongeveer.
Ik raak er inmiddels aan gewend, maar ik kreeg gisteren ook via diverse mailtjes een portie van het virtuele geweld dat New Creation onderging. Nou vooruit, een nog redelijk beschaafde opmerking die voorbij kwam: het verhaal ging ,,werkelijk nergens over, onbegrijpelijk dat een kerkjournalist zoiets schrijft’’.

Soms kan ik me wel voorstellen dat mensen zich storen aan gelovigen - van welke soort ook - die louter willen horen wat volgens hen dé Waarheid is. Gebeurt dat niet, dan ontsteekt nogal eens ‘heilige’ verontwaardiging. Hoed je dan maar.

woensdag 16 december 2009

Kersttest

Religieuze testen doen het leuk, zo bleek onder meer begin dit jaar toen Trouw de C-factor lanceerde. Dat was een test waaraan mensen zich massaal onderwierpen om uit te vinden in welke mate ze calvinistisch waren.
Daar spelen ze bij de Protestantse Gemeente te Amsterdam handig en creatief op in. Op de website van de kerk kan een test worden gedaan, om boven water te krijgen welk ‘kerstprofiel’ bij je past.

Er zijn zeven van die profielen, wordt bij het begin van de test uitgelegd: familie en gezelligheid; betekenis en bezinning; sfeervol genieten; was die kerst maar vast voorbij; kunst en cultuur; de filantropische kerst; officieel heb ik er niets mee maar toch.
De kersttest duurt maar een paar minuten. Met twaalf vragen kunt u er achterkomen of u nu wel of niet van een gezellig kerst houdt. Bijvoorbeeld.

Wat voor soort vragen u kunt verwachten? Bijvoorbeeld deze: Heeft uw wel eens een engel ontmoet? Er kan uit vier antwoorden gekozen worden. In dit geval: a) Nee ben je gek!; b) Ik kom elke dag wel een engel tegen; c) Ik probeer er zelf een te zijn; d) Ja, in plafondschilderingen.
Het aardige van de test is natuurlijk dat je, hoe de uitkomst ook is, wordt doorverwezen naar kerstvieringen in Amsterdam, maar ook in Den Haag, Amstelveen, Utrecht en Arnhem. Zoals ze in de Protestantse Gemeente van de hoofdstad zeggen: ,,Geinig met een beetje Amsterdamse humor.’’

dinsdag 15 december 2009

Vrijdag visdag


‘Onze’ noordelijke bisschop, Gerard de Korte, kan goed met de media omgaan. Hij is makkelijk benaderbaar voor journalisten, is prettig in de omgang en weet de dingen goed te zeggen. Dat is, laat ik maar zeggen, niet vanzelfsprekend voor een bisschop. Hij heeft dan ook terecht binnen het bisschoppencollege de portefeuille kerk en samenleving.
Zondagavond deed hij in het tv-programma Kruispunt van RKK een uitspraak die hem tot op heden de meeste publiciteit heeft opgeleverd. De monseigneur had gesuggereerd om de katholieke traditie van de vrijdag als visdag weer in ere te herstellen.

De Korte zei dit naar aanleiding van de klimaattop in Kopenhagen. (Het was zondag de dag waarop ruim negenhonderd kerken de klokken luidden voor een goed klimaatakkoord.) Wanneer de mensen in het Westen massaal een dag per week geen vlees zouden eten, zou dat een enorme reductie van de koolstofdioxide-uitstoot betekenen, gelooft hij.
Wat de bisschop wil, is dat mensen zich bewuster worden van de consequenties van hun consumptiepatroon. Dat geldt voor het eten van vlees, maar ook voor het maken van een vliegreis. ,,Een verandering van leefstijl is, zeker in onze westerse landen met overconsumptie en een enorm energieverbruik, onontkoombaar’’, aldus De Korte.

Het pleidooi van de bisschop is sympathiek. ‘Vrijdag visdag’ herinnert overigens aan een dag van volledige onthouding. Degenen die zwaar werk moesten verrichten kregen dispensatie: ze mochten wel vis eten. Twintig jaar geleden besloten de bisschoppen dat het vooral een dag van soberheid moest zijn. Die traditie is - helaas - in onbruik geraakt.
Over die visdag denk ik persoonlijk trouwens genuanceerd. Jaren geleden voerde een collega op de redactie de vrijdag weer als visdag in. Die traditie bestaat nog altijd. Vrij dicht bij mijn bureau zit elke week een clubje collega’s zo rond half elf ’s morgens allerlei soorten vis te eten. Het effect op mij is nog beter voor het milieu: ik verlies alle trek.

maandag 14 december 2009

Hier vloekt men niet


Het was helemaal niet de bedoeling, maar het gaat al weer over een wandbord. Dit weekeinde ben ik voor de krant onder meer naar de heiligenbeeldenmarkt geweest, waarover ik op deze plek onlangs al schreef: de markt in het dorpskerkje in het Groningse Niehove.
Het evenement stelde beslist niet teleur. Sterker nog, ik werd in die kerk voortdurend in de verleiding gebracht. In de kerk stonden honderden beelden. Dat hadden de beeldenstormers uit de zestiende eeuw eens moeten zien.

Maar, ik heb me beheerst. Bovendien stond op het stickertje op het beeld waar ik de meeste aanvechtingen bij had - een enorme Lourdes-Maria - bij nadere beschouwing zo’n forse prijs, dat die aanvechtingen al weer snel over waren.
Ik ging er eigenlijk ook alleen maar heen om te kijken. En direct viel op hoe populair bepaalde heiligen zijn. Naast natuurlijk Maria- en Jezusbeelden, waren er bijvoorbeeld heel veel Theresa’s van Lisieux. Maar die heb ik al, anderhalve meter hoog.

Ik heb me graag laten voorlichten door de diverse deskundige verzamelaars die daar rondliepen. Zo weet ik door de initiatiefnemer van de markt, Olav Beek, nu weer meer van Rochus van Montpellier, die als lepralijder altijd bereidwillig wijst op de open wond op zijn blote bovenbeen.
Maar een wandbord dus. Bij de enthousiaste verzamelaar Jan van Cruchten uit Assen, die zijn eigen beeldenmuseum heeft, heb ik een bord op de kop getikt met een afschuwelijke lijst en een enorm alziend oog erop. Daarboven staat ‘God ziet mij’ en eronder ‘Hier vloekt men niet’. Dat gaat dus ook naar de redactie.

Voor de liefhebbers: het wandbord is via internet uitgebreid in België tweedehands te krijgen.

vrijdag 11 december 2009

Wandbordje


Sommige dingen om je heen zie je niet meer bewust, omdat ze er al zo lang staan of hangen. Zo staat er bij het raam achter mijn bureau op de redactie het wandbordje dat u hierbij ziet afgebeeld. Het viel laatst en zo werd ik er weer op geattendeerd.
Een collega heeft het een keer op de kop getikt op een rommelmarkt, die hij samen met zijn vrouw graag en veelvuldig bezoekt. Het is geweldig dat dit kleinood niet tussen het vuilnis is verdwenen.

Ik zou graag het verhaal er achter willen weten. Ik vermoed zo dat een godvrezend man na zijn pensionering schilderen als hobby heeft opgepakt en geruime tijd heeft zitten zwoegen boven het triplexplankje om er iets moois van te maken.
Na het verscheiden van de man werd het huis leeggehaald en de kinderen - shame on them! - hebben van alles in afvalzakken gepropt en een aantal dingen in dozen gestopt waarvan ze dachten dat het nog aardig was voor de fancy fair van de kerk.

Er zijn natuurlijk heel veel van dit soort wandbordjes, maar er zullen er niet veel zijn met zo’n enorme dt-fout erin. En dat maakt het extra interessant. De maker had een bijbeltekst voor ogen, maar hij citeerde blijkbaar uit het hoofd.
Op de redactie van de LC staat al sinds mensenheugenis een harmonium - helaas zo lek als een mandje - met daarop een oude liedbundel van Johannes de Heer. Eigenlijk verdient dit bordje een plekje erboven. Want daarvoor is het gemaakt.

donderdag 10 december 2009

Douchetimer

Het leek er even op dat de actie nauwelijks opgemerkt zou worden, maar inmiddels hebben al bijna zeshonderd kerken in Nederland gemeld dat ze aanstaande zondagmiddag de klok zullen luiden voor een beter klimaat.
En terwijl ik dit tik, zijn er weer een paar nieuwe aanmeldingen binnengekomen op klimaatklokkenluiden.nl. Het is onder kerkmensen net als onder gewone mensen: het moet allemaal op het laatste nippertje.

Ik schreef er al eerder over: de oproep van de Wereldraad van Kerken om wereldwijd om 15.00 uur plaatselijke tijd de kerkklokken te luiden als een oproep voor de klimaattop in Kopenhagen. En Nederland doet dus ook uitgebreid mee.
Bij voorkeur moet er 350 keer geluid worden. Dat is het maximaal aantal CO²-deeltjes dat per miljoen in de atmosfeer mag zitten. De huidige concentratie zit gemiddeld op 390. Dus als u zondag denkt: wat is er toch mis met die kerkklok, dat heeft daarmee te maken.

De kerken kunnen het hierbij niet laten. Hoewel zo’n groot probleem al snel verlammend kan werken - wat kan ik er aan doen? - zie ik hier en daar leuke initiatieven om kleine stapjes te zetten. Zo wordt in kerken een groene douchetimer uitgereikt.
Douchetimers zijn er digitaal, maar ja, die kosten uiteindelijk toch weer energie. De douchetimers die kerkleden meekrijgen, zijn leuke zandlopertjes. Het dingetje schijnt je 5 minuten te geven om te douchen. Genoeg tijd om fris in de kerk te zitten.

woensdag 9 december 2009

Kannibalen

Het is al 170 jaar geleden, maar het zat de bewoners van het eiland Erromango, deel van de republiek Vanuatu in Oceanië, niet lekker. Hun voorouders hadden in 1839 de befaamde Britse zendeling John Williams opgegeten. Al spoedig daarna stond het eiland bekend als Martelaarseiland. En van die kannibalenfaam wilden hun nazaten af.
De presbyteriaan Williams was in eigen land een bekendheid toen hij met collega Simon Garris in 1839 Erromango aandeed. Helaas voor hen hadden Europeanen net een paar eilandbewoners vermoord. Harris werd direct doodgeknuppeld. Williams zette het op een lopen, maar op het strand kon ook hij zijn wrede lot niet ontlopen.

Op Erromango hebben ze nu een verzoeningsceremonie gehouden, die ook door een aantal nakomelingen van de missionaris is bijgewoond. De plechtigheid was van groot belang, zei de antropoloog en parlementariër van Vanuatu Ralph Regenvanu tegen de BBC. Er was sprake van een nationaal complex. Velen vreesden dat er een vloek op het eiland rustte.
Verzoening kan volgens de lokale cultuur alleen maar worden bereikt, wanneer het niet alleen bij woorden blijft, aldus Regenvanu. Vandaar dat de bewoners een zevenjarig meisje symbolisch aan Williams’ nageslacht gaven. Die beloofden van hun kant, want zij werden ook geacht een daad te stellen, de opleiding van het kind te zullen betalen.

Regenvanu legde aan Williams’ achterachterkleinzoon uit dat kannibalisme op het eiland een bijzonder heilige aangelegenheid was. De zendeling werd niet zo maar in de kookpot gestopt, hij werd pas genuttigd na een uitgebreid ritueel. De kannibalen geloofden dat ze daarmee het geweld van de Europeanen een halt konden toeroepen.
Dat is natuurlijk fijn om te weten. En het is ook mooi dat ze op Erromango de zaak wilden afronden, omdat de bewoners te boek willen staan als christelijk en godvrezend. Dat kan wel zijn, maar het lijkt toch dat Williams’ werk te vroeg is afgebroken. Angst voor een vloek en een kind cadeau doen? Dat zou de zendeling nooit christelijk hebben gevonden.

dinsdag 8 december 2009

Kerstboom

Als je als gespecialiseerd journalist niet meer verrast kunt worden, moet je wat anders gaan doen. Ik kan nog verrast worden. In mijn vorige blog toonde ik me al verbaasd en nu is het weer raak. Met dank aan de Haagse Hogeschool.
Ik lees zojuist dat die school de kerstboom weert. Die boom zou, en nu komt het, al te zeer verbonden zijn met een christelijk feest. En dat wil de hogeschool al zichzelf respecterende algemene, internationale school niet. Het moet toch echt niet gekker worden.

In plaats van een kerstboom heeft de school nu slingers en lichtjes opgehangen. Uit verontwaardigde bijdragen van studenten op het Fokforum begrijp ik dat het niet meer is dan ,,knullig slingertje kerstverlichting’’.
De studenten tonen zich verontwaardigd en terecht. Want als een kerstboom niet mag, dan mogen lampjes ook niet. Die zijn ook te zeer verbonden met een christelijk feest. Ze zijn symbool voor Jezus die als het Licht de duistere wereld heeft verlicht.

Natuurlijk weet ik wel dat die lichtjes ouder waren dan het christelijke kerstfeest. Dat is immers over het heidense zonnewende feest gelegd. Met onder meer lichtjes werd al ver voor het christendom gevierd dat de dagen weer langer werden.
Maar dat geldt ook voor de kerstboom. Die heeft als eeuwig groene boom alles te maken met heidense riten en niets met een christelijk feest. Sterker nog, in ‘zware’ kring is men om die reden nog altijd fel tegen het naaldgroen met kerst.

Ik begrijp dat de schoolleiding de boom uit eigen beweging weert en dat er geen klachten van buitenlandse studenten zijn gekomen. Die hadden juist leuk wat lokale dennengeur kunnen opsnuiven. ’s Lands wijs, ’s lands eer. De hogeschool heeft er niets van begrepen.

maandag 7 december 2009

Nepheilige


Wat zullen we nou krijgen? In Maastricht kun je de prachtige basiliek Sint Servaas bezoeken, genoemd naar de man die in de vierde eeuw daar bisschop werd en zodoende als de grondlegger van het christendom in deze landstreken wordt gezien.
In de schatkamer is de prachtige schrijn van Servatius te zien, ook wel bekend als de noodkist, waarin zich resten van de man zouden bevinden. En opvolgers van hem. En verder bevindt zich onder de kerk de crypte waar de heilige in 384 zou zijn begraven. Het lijkt allemaal reuze echt.

Wat blijkt nu, althans mij, want ik had het ‘nieuws’ nog niet vernomen: er is grote kans dat de beste man niet eens heeft bestaan. Servaat zou heel goed uit de dikke duim gezogen kunnen zijn van mensen die van Maastricht een welvarend bedevaartsoord wilden maken. Dat hebben ze dan met succes gedaan.
De twijfel rond de echtheid van deze heilige, wordt geuit in een jubileumboek van en over het bisdom Roermond, dat vandaag wordt gepresenteerd. Het ANP haalt overigens als voornaamste ‘nieuws’ daaruit dat priesters in de zestiende eeuw massaal het celibaat schonden.

Bisschop Lindanus meldt rond 1570 dat van de tweehonderd pastores in het bisdom slechts zes zich van seksuele omgang onthielden. De situatie was elders, bijvoorbeeld in Friesland, overigens niet veel beter. Die schijnheiligheid verklaart ten dele het enthousiasme waarmee de Lage Landen niet veel later met de ‘paapsen’ zou worden afgerekend.
Maar goed, het nieuws over het waarheidsgehalte van Servaas blijkt ook geen nieuws. Op Wikipedia blijkt dat ook al te worden gemeld. Met als laatste zin: ,,Het begin van de Servaastraditie is dus misschien een valse start. Dit neemt niet weg, dat het een interessante artistieke en historische erfenis heeft opgeleverd.’’

Ja, lekker is dat. Er zijn heel wat mensen die zo ook tegen het christendom aankijken: het is waarschijnlijk allemaal verzonnen, maar het heeft wel mooie kerken en kunst opgeleverd. En als ze zoiets lezen, zijn ze daar nog meer van overtuigd.

vrijdag 4 december 2009

Blote engel


De internationale dierenorganisatie PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) heeft de Catholic League, een rooms-katholieke platform in de Verenigde Staten, in de gordijnen. Reden: de nieuwe campagne om een huisdier in het asiel te kopen, in plaats van in de dierenwinkel. ‘Always adopt - never buy.’
‘Be an Angel for Animals’, is de kreet in deze dagen voor kerst. Om de aandacht te trekken is Joanna Krupa ingeschakeld, beroemd in heel Amerika door haar deelname aan Dancing with the Stars in de VS. De strakke blondine gaat liever naakt over straat, zegt ze zovelen anderen na, dan met bont aan. Of naakt op een poster.

De campagneposter die ik hierbij heb gezet, valt voor de tegenstanders van bloot en religieuze symboliek overigens nog wel mee. Er is echter ook eentje waarop Krupa geheel naakt en van voren is te zien. Ze houdt intussen wel een groot kruis vast dat nog net de gevoelige delen bedekt. En met name die opname doet de Catholic League verdriet.
PETA maakt christelijke thema’s belachelijk en niet voor het eerst, foetert het platform. Zes jaar geleden maakte de organisatie bijvoorbeeld borden voor langs de weg, ook in de tijd voor kerst, waarop Maria niet het kindje Jezus vasthield, maar een diepvrieskalkoen. En zo waren er meer campagnes.

Voorzitter Bill Donohue van de League neemt de dierenorganisatie flink onder vuur. Er zijn weinig organisaties die zo onethisch met dieren omgaan, vindt hij. Vorig jaar doodde PETA 95 procent van de dieren die ze opvingen. ,,Katten en honden zijn een stuk beter af in de dierenwinkel dan bij PETA’’, aldus een grimmige Donohue.
De vraag is of je nu zo moet uithalen naar een organisatie die keer op keer zich bediend van religieuze voorstellingen die heilig zijn voor anderen. Je kunt, waarschijnlijk met succes, aanvoeren dat een religieus symbool - het kruis - zo wel erg profaan wordt gebruikt. Maar misschien vindt PETA de bijbehorende publiciteit wat al te fijn.

De Catholic League zou ook kunnen betogen dat Krupa dan wel een aantrekkelijke engel is, maar dat haar verschijning niet strookt met de bijbelse of iconografische engel - ik schreef daar een jaar geleden al eens over. Kortweg: engelen lijken meer op mannen, zo blijkt uit de bijbelse beschrijvingen, en dan ook nog eens stoere mannen.

donderdag 3 december 2009

Godloze kerst


Het begon met een atheïstische buscampagne in Londen, uit verzet tegen een wat agressieve evangelisatiecampagne. Daar was nog wel enig begrip voor op te brengen, maar inmiddels wordt het gedemonstreer van mensen die niets met God hebben, minstens zo zouteloos als de godsdienst die ze op de korrel willen nemen.
Kerst komt er aan en ja hoor, een groepering in de Verenigde Staten grijpt dat feest aan om eens lekker aan de weg te timmeren. Ook weer op bussen en treinen verschijnt in New York, Chicago, Los Angeles en San Francisco de tekst ‘No God? No Problem!’. Het is een campagne van de American Humanist Association (AHA).

Het lijkt me een achterhoedegevecht in een land waar dan wel enorme kerken zijn, maar waar het kerstkindje in de kribbe rond kerst volledig schuilgaat achter die door Coca-Cola in het leven geroepen, uit de kluiten gewassen en in het rood gestoken kabouter, een slordige maar succesvolle kloon van onze Sinterklaas.
AHA wil een ‘Godless holiday’. Dat is kerst toch al zo’n beetje? Een paar extra vrije dagen vol gezelligheid enzo, hoewel het dit jaar wel wat beroerd uitkomt met de spreiding van die dagen. AHA heeft ook zendingsdrang: ‘Be good, for goodness’ sake’, zo staat er op de affiches. Konden ze echt niet met iets sterkers komen?

De campagne wil ook duidelijk maken waar het humanisme voor staat. Humanisme gaat er van uit, zo is de boodschap, dat je ook goed kunt zijn zonder God. Dat is een legitieme boodschap. Het is absoluut waar dat ook heidenen leuk bezig kunnen zijn. Maar waarom moet dit aan de man worden gebracht door je af te zetten?

woensdag 2 december 2009

Geheim nummer

Het wil wel eens gebeuren dat je als redacteur geestelijk leven een predikant moet bellen. Dan zijn de zogenaamde jaarboekjes een uitkomst. Ieder zichzelf respecterend kerkgenootschap brengt geregeld een al dan niet omvangrijk naslagwerk uit, met daarin informatie over de lokale gemeenten, als het zielental en adressen van de kerkenraad en van de dominees. Tegenwoordig staan daar ook mailadressen in. Lekker makkelijk.
Steeds meer lokale kerken hebben websites en daar kom je ook een heel eind mee. Zo was ik aan het grasduinen op een site van een Hervormde Gemeente binnen de Protestantse Kerk hier in Friesland - waarvan ik de naam niet zal noemen - want ik wilde iets weten over een van de kerkgebouwen van die gemeente. Het was een prima site en ik kwam een heel eind.

Ik had nog een enkele vraag en die wilde ik graag aan iemand stellen. Maar op de hele site kon ik geen enkel telefoonnummer vinden. Sterker nog, ik kwam eigenlijk ook helemaal geen namen tegen. De enige contactmogelijkheid was zo’n digitaal formuliertje waarop je een vraag kunt invullen. Er wordt dan, mag je aannemen, contact met je opgenomen. Dat was alles.
Geen probleem. Ik pakte het handboek erbij en belde de pastor loci. ,,Tot mijn verbazing zag ik op uw site geen enkele naam of telefoonnummer’’, zei ik. Het antwoord kwam snel en nogal bits. ,,Dat klopt, dat is expres zo. Hoe komt ú eigenlijk aan mijn nummer?’’ Ik zit niet snel om een bijdehand antwoord verlegen, maar in dit geval was ik even uit het veld geslagen.

Het werd een uiterst moeizaam gesprekje. Ik kreeg wel losgepeuterd dat de dominee had gezorgd voor die anonimiteit. Dat had te maken met een vorige aanstelling die ze had gehad, die van gevangenispredikant. En ik begreep dat er kans bestond op nare ervaringen als ze zo voor iedereen maar was te traceren. Ik hield het op beroepsdeformatie, maar die opmerking heb ik maar ingeslikt.
Ik keek nog eens naar de website. Er is onder meer een knop ‘Voorbeeldige gemeente’. De bewuste gemeente wil, zo wordt in een warme tekst vermeld, zich laten inspireren door de eerste christenen uit Handelingen 2. Die hadden alles gemeenschappelijk, verkochten hun goederen en gaven de opbrengst aan de behoeftigen. Ze stonden in de gunst bij het hele volk.

Zo'n tekst kun je niet vrijblijvend op je website zetten. Ik weet zeker dat als die christenen uit Handelingen 2 internet en telefoon hadden gehad, ze ook hun mobiele nummers via hun site hadden gedeeld.

dinsdag 1 december 2009

Marijke getuigt

De kerstblaadjes vallen weer. Zojuist heb ik de Kerstkrant 2009 van de Hour of Power gekregen. U weet wel, onder de vlag van de Hour of Power worden iedere zondagmorgen de kerkdiensten vanuit de Crystal Cathedral van dominee Robert Schuller uitgezonden op RTL5. Dit speciale krantje attendeert op de diensten die straks met en rond kerst te zien zijn.
Voorop het krantje staan wat portretjes van min of meer bekende Nederlanders met daarbij een kernachtige zin uit een getuigenis dat op een volgende pagina is te vinden. ,,Zonder geloof kan ik niet functioneren’’, zegt minister-president Jan Peter Balkenende. Daarnaast getuigt de jonge trompettist Melissa, bekend van onder meer optredens met Rieu: ,,Ik weet dat Hij me altijd steunt.’’

Het volgende fotootje is voor mij een verrassing. Daarop is het treurig verbouwde gezicht te zien van Marijke Helwegen. Ik weet niet hoe ik aan die kennis kom, maar zelfs ik weet dat deze vrouw een reeks plastisch chirurgische ingrepen heeft ondergaan. Ze zou het icoon van de Nederlandse plastische chirurgie zijn. Het lijkt me geen aanbeveling, een vrouw met zo’n masker als uithangbord.
Maar het getuigenis van Marijke is nog verrassender: ,,Ik voel me een geliefd kind van God.’’ Snel zoek ik de rest van haar verhaal op. Ze zegt onder meer: ,,Hij (God) is absoluut mijn beste vriend. God is mijn leider. Ik heb ook niet het gevoel dat God een boeman is of een boze man. Nee, ik vind Hem een milde vader. Ik vind Hem barmhartig, wijs en intelligent.’’

Dat is natuurlijk een mooi getuigenis. En ik geef toe dat ik het niet achter haar gezocht had. Maar ik vind haar uitspraak dat ze zich ,,een geliefd kind’’ weet, meer vragen oproepen dan beantwoorden. Als dat echt zo is, waarom heeft ze zich dan zoveel malen laten verbouwen? Voelde ze zich echt aanvaard? Had ze echt het gevoel dat ze er mocht zijn, dat ze mocht zijn wie ze was?

maandag 30 november 2009

Vaccineren


De opkomst voor de griepprik is beduidend lager in streken waar veel ‘zware’ gelovigen wonen, zo las ik. Dat gaat dus met name over de Veluwe en andere delen van de bible belt die in Zeeland begint en ergens richting het Noorden zachtjesaan doodbloedt.
Verrassend is die lagere opkomst natuurlijk niet. Vaccineren is al jaren iets wat niet massaal wordt omarmd door het bevindelijk-gereformeerde volksdeel, ook wel bekend als de zwartekousenkerken. Zeg maar de SGP-achterban.

Inenten wordt gezien als ingrijpen in Gods voorzienigheid, een mooie term uit het oude gereformeerde belijden. God, leert de Heidelbergse Catechismus, laat zijn kinderen alles uit zijn vaderhand toekomen. Rijkdom, maar ook armoede. Gezondheid, maar ook ziekte.
Eén van de grote verschilpunten tussen bevindelijk-gereformeerden en orthodox-gereformeerden (vanouds de ChristenUnie-achterban) is dat die laatste Gods voorzienigheid nuanceren door ook de eigen verantwoordelijkheid van mensen in te brengen.

Het is zelfs voor andere gereformeerden moeilijk na te volgen hoe de ‘zware’ gereformeerden denken. Het onderwerp ligt ook in eigen kring genuanceerd. Zeker sinds polio-uitbraken op de Veluwe, waarna een aantal kinderen voor het leven verlamd raakte.
In plaats van intenten, waarbij met een dood vaccin een mogelijke polio-infectie wordt voorkomen, bleek het anti-poliosuikerklontje wel aanvaardbaar, omdat dit een levend vaccin bevat en daardoor als geneesmiddel kon worden gezien.

Je moet uit een bevindelijk nest komen, om echt te kunnen aanvoelen waar het brekende punt zit. Ik heb tegen een ‘zware’ Zeeuw wel eens aangevoerd dat er geen principieel verzet tegen de dijken bestond - God stuurt toch ook het water en de storm? - maar dat was iets anders.

Bij de foto: een man die in een rolstoel belandde, omdat zijn ouders hem op religieuze gronden niet wilde inenten, demonstreerde in de jaren zeventig bij een kerk in Elspeet: ‘Ik smeek u: doe dit uw kind NIET aan!!’

zaterdag 28 november 2009

Het verdriet van Drachten


Veel mensen in de afgeladen kerkzaal hoopten op een duidelijk antwoord. Hoe de leegloop van de kerk te keren? Het probate middel werd echter niet aangereikt, donderdagavond in de protestantse wijkkerk de Oase in Drachten, waar onder anderen godsdienstsocioloog Hijme Stoffels van de Vrije Universiteit het woord voerde.
De avond was georganiseerd door het Friesch Dagblad en VU Connected en had een merkwaardig thema: ‘PKN implodeert, behalve in Drachten’. Volgens de uitnodiging zou de Protestantse Kerk in Nederland dan wel afkalven, maar de aanhang in Drachten groeien. Dat is aantoonbaar onjuist, zoals al snel op de avond werd vastgesteld.

Het verdriet van de Protestantse Gemeente te Drachten werd geregeld genoemd: de megakerk van de Vrije Baptistengemeente Bethel van dominee Orlando Bottenbley groeit niet in de laatste plaats als kool door de velen die de PKN verruilen voor zijn kerk. Om de warmte en aandacht, omdat daar het Woord daar nog onversneden wordt verkondigd.
Drachten gold lang als het gereformeerde bolwerk bij uitstek (de gereformeerden gingen op in de PKN). En nog altijd heeft de Protestantse Gemeente met pakweg 8700 zielen een omvang om jaloers op te zijn. Maar de kerk was ooit nog veel groter. Velen herinneren zich nog de drie volle kerken in wijk Noord, waarvoor nu die ene Oase in de plaats is gekomen.

Het verdriet van Drachten, is ook het verdriet van de landelijke kerk. Steeds meer mensen kunnen het niet vinden in de PKN. En onder degenen die wel blijven, bestaat geregeld ook onvrede. Dat bleek donderdagavond ook in de zaal. Een vrouw bleef al een half jaar weg omdat het ,,te gezellig was’’, een man miste de rechtzinnige prediking.
Stoffels kwam in Drachten dan wel niet met dé oplossing, maar in het verleden heeft hij wel dingen gezegd die een eind in de richting komen. Zo zei hij in 2001 in een interview dat ik met hem had: ,,Kies voor een duidelijke identiteit. Een kerk moet ergens voor staan in plaats van alle kikkers in de kruiwagen proberen te houden.’’

Misschien is hem gevraagd om dat niet zo nadrukkelijk te zeggen in de Oase. Want juist ook die wijkkerk gaat gebukt onder de pluraliteit die zo warm ‘veelkleurigheid’ wordt genoemd. De een vindt de kerk te lichtzinnig, de ander te behoudend. En ook daar blijkt dat dit tot een weinig heilzame onrust leidt.

vrijdag 27 november 2009

Heiligenbeelden


Een overbuurman had zijn huis vol staan met enorme heiligenbeelden. Hij was jaren geleden eens met zijn vrachtauto langs een katholieke kerk gereden die werd gesloopt en zag hoe een beeld aan gruzelementen ging. Hij stopte en bleek net op tijd. Van de slopers mocht hij de tientallen beelden die klaarstonden om te sneuvelen, meenemen.
Wanneer hij ze nu zou verkopen, zou hij er een leuk bedrag voor kunnen vragen. Een origineel heiligenbeeld in groot formaat kost al snel honderden euro’s. Je kunt het je nu ook haast niet meer voorstellen dat twintig jaar geleden fraaie katholieke devotionalia aan diggels gingen. De waardering is sindsdien wel veranderd.

Voor de liefhebbers van heiligenbeelden en ander fraai katholiek spul, heb ik een uittip: in de dorpskerk van het Groningse Niehove wordt in het weekeinde van 12 en 13 december voor de derde keer een Heiligenbeeldenmarkt gehouden. Verzamelaars laten zien wat ze in huis hebben aan kleine en grotere beelden.
Maar er is meer, kondigt de organisatie aan. Er zijn bid- en devotieprentjes, medailles, wijwatervaatjes, kruisbeelden, bidstoelen, rozenkransen, communiegeschenken en ,,dingetjes uit vervlogen tijd’’. Verder zijn er veel oude kerstgroepen en is er een demonstratie van glas in lood. Ook is er een boekentafel met informatie over heiligenlevens.

Dikke kans dat u mij ook tegenkomt, want beelden en andere devotionalia worden ook verkocht. De liefhebbers brengen onder meer opgeslagen voorwerpen aan de man. Wij willen bereiken, aldus de organisatie, dat die weer gewoon thuis bij de mensen komen te staan, in plaats van dat ze ergens opgepot liggen te verstoffen.
De entree is €3 en de netto opbrengst komt ten goede aan het aardige terpdorp, dat zelf ook een bezoek waard is. Voor dat geld mag je als bezoeker ook koffie, thee of glühwein nuttigen in het oude café tegenover de kerk. De openingstijden: op zaterdag 12 december van 13-18 uur en op zondag 13 december van 12-17 uur.

donderdag 26 november 2009

Het geheim van de slager


Het had een kinderboek van W.G. van de Hulst kunnen zijn: ‘Het geheim van de slager’. De plot van het verhaal: je bent een goeie slager die plezier heeft in en trots is op zijn werk. En die, ook heel belangrijk, goed bekend staat in de buurt en ook leuk contact heeft met zijn klanten. ,,Mag die jongeman daar wel een plakje worst?’’
Maar, de goedgemutste slager heeft een geheim. Hij verleent soms een groep mensen een gunst waarover hij niet praat. Maar op een kwade dag belt een journalist. Of er een fotograaf mag komen om dat geheim vast te leggen. De slager raakt lichtelijk in paniek. ,,Nee, alsjeblieft niet. Dat zou gewoon zelfmoord betekenen.’’

Het is fantasie, behalve dat citaat aan het eind. Gisteren belde ik met een slager ergens in het Noorden. Morgen begint immers voor de moslims het Offerfeest, hét islamitisch feest van het jaar, en van trouwe moskeebezoekers kreeg ik de naam van de slager door. Ik rekende al op een weigering, maar ik dacht: niet geschoten, altijd mis.
Er is iets vreemds aan de hand met dat rituele slachten rond het Offerfeest. Er is een tijd geweest dat het geen probleem was als ik samen met een fotograaf bij het slachten stond. Het was er toch al druk: de gewone slagers waren aan het werk, net als de bevoegde slagers die bij de halal-slacht een gebed uitspreken en er was iemand van de dierenbescherming.

Maar het is al weer een jaar of zes geleden dat ik voor het laatst toestemming kreeg om mij bij dat gezelschap te voegen. Slagers zitten niet te wachten op dit soort publiciteit. Zou het dan toch waar zijn dat de sfeer in onze multiculturele samenleving grimmiger wordt? Halal-slachten, al dan niet met verdoving, lijkt nu een groter taboe dan een paar jaar geleden.
Slachthuizen halen zich wat op de hals als ze moslims ter wille zijn. Ze moeten de Voedsel en Waren Autoriteit waarschuwen, net als de gemeente en de politie - met het oog op de openbare orde. Daarnaast moesten ze onderhandelen met moslimorganisaties over bijvoorbeeld de prijs. En dan lopen ze ook nog het gevaar dat het uitkomt. Veel bedrijven bedanken voor de eer.

Het resultaat is dat er sprake is van slachtondercapaciteit. Zo weet ik van een Friese moskee, waarvan de mannen morgen voor hun slachtdieren moeten uitwijken naar een plaats op de Veluwe. Ze klagen niet, want ze hebben weinig vertrouwen in de goede afloop van de maatschappelijke discussie die dan zou kunnen ontstaan.

woensdag 25 november 2009

Alva / Alfa


Kent u dat, dat u met uw volle verstand een tekst hebt getikt, het nog een paar keer naleest en dan toch een fout ontdekt, bij voorkeur op een moment dat er niets meer aan te doen valt? Niet? Nou, ik wel. Mij overkomt het soms, en maandag was het weer raak.
Zoals ik hier al meldde, heb ik op maandag dag in de krant volop aandacht besteed aan een kroniek van rooms-katholiek Leeuwarden. Met een apart blokje tekst over de geschiedenis voor 1580, toen de stad hardhandig brak met het roomse verleden.

In dat kader kwam Alva voorbij. U weet wel, de man waarover we leerden op school: de IJzeren Hertog, de schrik van koning Filips II van Spanje, de generaal die als landvoogd aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog een schrikbewind in de Lage Landen voerde. Op veel plaatjes lijkt het een aardige oude baas, maar schijn bedriegt dus.
‘s Avonds bij het lezen van de krant zag ik in één oogopslag wat ik niet had gezien voor de krant werd gedrukt. En ik ben niet de enige die over mijn vertikking struikelde. Een lezer heeft me er ook per mail terecht op gewezen: Alva heette in mijn overzichtje opeens ‘Alfa’. Eén zo’n ‘f’, zo kan ik u verzekeren, kan de sfeer direct behoorlijk bederven.

Er zijn allerlei al dan niet freudiaanse verklaringen voor mijn fout te geven. Bijvoorbeeld dat een redacteur geestelijk leven onbewust toch weer dacht aan die bijbeltekst uit Openbaringen waarin staat dat Jezus de ‘Alfa en Omega’ is (de eerste en laatste letter van het Griekse alfabet), het begin en het einde.
Die attente mailschrijver had ook een leuke: de pagina Geestelijk Leven lag per uitzondering in de Sportbijlage en ik had daardoor waarschijnlijk onbewust de sportieve modellen van Alfa Romeo in gedachten. Dat kan natuurlijk ook. Ik grijp natuurlijk ieder aanvaardbaar excuus aan voor deze stomme - want dat is het - fout.

Nu ik het er toch over heb, voor de LC-lezers nog even iets over dat rare feit dat Geestelijk Leven soms in de sportbijlage ligt. Om een technisch verhaal kort te houden: door de huidige situatie van de nieuwe pers moet de sportbijlage dezelfde omvang hebben als de gewone dagkrant.
Dat betekent dat soms op de valreep met pagina’s moet worden geschoven, omdat de bijlage anders niet voldoende pagina’s telt. Dat is een noodgreep waar niemand gelukkig mee is. Ook lezers niet, heb ik al van diverse kanten begrepen. Maar dat leed moet over een maand of twee, drie geleden zijn.

dinsdag 24 november 2009

Plastische chirurgie

Tussen al het buitenlandse nieuws zitten geregeld berichtjes met een onwaarschijnlijke strekking. Bijvoorbeeld resultaten van studies met een onduidelijke herkomst - ,,dit zeggen Amerikaanse onderzoekers’’ - die wel overal op het net gepubliceerd worden.
Van sommige van die berichten blijkt achteraf dat het broodjeaapverhalen waren. Verhalen uit de dikke duim. Ook wel urban legends of hoaxes. Er zijn beroemde gevallen, ook uit eigen land. Zoals het wandelende dekbed.

Maar soms zijn onwaarschijnlijke verhalen ook gewoon waar. Gewoon omdat er op deze wereld miljarden mensen rondlopen. Op elke zoveel duizend normale gevallen zijn er ongetwijfeld ook mensen bij wie een steekje los zit.
Zo geloof ik zeker dat het verhaal zal kloppen van de 66-jarige episcopale voorganger William Blasingame uit New York, die uitgebreid graaide uit de kerkelijke kas voor botoxbehandelingen, plastische chirurgie en dure kleding.

De man moet de kerk zo’n 85.000 dollar terugbetalen en hij kreeg vijf jaar voorwaardelijk. Hij bekende schuld. Had hij dat niet gedaan, dan had hij de cel in kunnen draaien. Begin dit jaar legde hij al zijn kerkelijke functie al neer. Om ‘gezondheidsredenen’.
Het is duidelijk een triest geval. Niet in de laatste plaats omdat het ook weer zoveel gezeur op internet geeft over geestelijken en kerken die niet te vertrouwen zijn. Tussen al die miljarden wereldburgers zitten ook heel wat vervelende GeenStijl-achtige lieden.

maandag 23 november 2009

Van Vitus tot Titus


Petje af voor de katholieken in Leeuwarden. De Titus Brandsmaparochie had dit jaar diverse jubilea te vieren en dat hebben ze groot aangepakt. Gisteren werd met een feestelijke eucharistie het jaar afgerond met als klapstuk de presentatie van het prachtige jubileumboek ‘Van Vitus tot Titus’.
Er waren drie jubilea. Er werd herdacht hoe Leeuwarden 450 jaar geleden een bisdom werd. En hoe, nadat de roomse eredienst was verboden, vier eeuwen geleden in Leeuwarden weer katholiek leven mogelijk werd door de komst van de eerste schuilkerk. En tenslotte, dat stond gisteren centraal, is het 125 jaar geleden dat de Bonifatiuskerk werd ingewijd.

Er werden het afgelopen jaar diverse heel aardige zaken georganiseerd. Zo was er in het Historisch Centrum Leeuwarden de expositie ‘In het verborgene’ over de lange periode van de schuilkerk - zo’n drie eeuwen - waarin de Leeuwarder katholieken min of meer tweederangs burgers waren.
En er werd een boekje met een historische stadswandeling gepresenteerd die ook massaal is gelopen. In 1580 is door Friesland dan wel afgerekend met de katholieken, maar daarvoor was de stad vanzelfsprekend rooms. Met een reeks kerken, kloosters en gasthuizen. En het is goed om er bijvoorbeeld aan te herinneren dat de hervormde Grote Kerk eens een kloosterkerk was.

Het jubileumboek, met daarin onder meer de catalogus van de expositie, behandelt 500 jaar katholiek leven in Leeuwarden. En dat gebeurt in een kloeke uitgave van ruim 350 pagina’s, met veel prachtige foto’s, vaak uit particulier bezit van parochianen. En dank zij een ijverige jubileumcommissie kan dat boek voor slechts €12,50 worden verkocht (bij voorintekening €10).
In de krant besteed ik vandaag uitgebreid aandacht aan dat boek. Wie ‘Van Vitus tot Titus’ zelf wil hebben, zal naar de kerk moeten. De komende drie zondagen wordt het boek verkocht na afloop van de vieringen in zowel de Bonifatius (aanvang van de dienst om 11.00 uur) als de Dominicuskerk (9.30 uur).

vrijdag 20 november 2009

Donateur


Het overkomt me zo nu en dan dat ik me realiseer dat ik zelf ook wel eens donateur zou kunnen worden van een goed doel waarover ik geregeld schrijf. Laatst ook weer. De stichting Alde Fryske Tsjerken, die 38 oude dorpskerken beheert, werft sinds drie weken nieuwe ‘vrienden’.
De campagne vind ik niet vreselijk sterk: ‘Koop Vitamine K+. Daarmee blijven de Friese dorpen vitaal.’ Maar goed, mij hebben ze toch over de streep getrokken. En ik las dat in die drie weken zich nog zo’n honderd mensen hebben opgegeven. Erg veel is dat nog niet. De stichting wil eind volgend jaar 5000 donateurs hebben, nu zijn dat er nog 3300.

Eerder deze week werd ook bekend dat de provincie Friesland met een reddingsplan voor leegstaande kerken komt. Een ‘Deltaplan Fryske Tsjerken’. De provincie wil daar enige miljoenen voor vrijmaken door elders op te bezuinigen. Prachtig en terecht. Kerktorens zijn inderdaad hoogtepunten in het Friese landschap.
Echter, zo’n actie van de stichting is wel mooi, net als dat deltaplan, maar is het voldoende? Het antwoord heb ik hier al eerder gegeven en dat luidt: neen, geenszins op generlei wijze. Er is een veel grotere financiële krachtsinspanning nodig om al die honderden kerktorens ook voor komende generaties in de lucht te laten wijzen.

Binnenkort komt de stichting Alde Fryske Tsjerken op verzoek van de provincie met een rapport over de nood van de kerken in Friesland. Dit stuk Nederland heeft nogal veel kerken, heel erg veel, en de nood is navenant. Er komen steeds meer kerken leeg, steeds vaker kunnen kerkgemeenschap het onderhoud niet meer opbrengen.
De totale kosten zullen de komende jaren waanzinnig zijn. De stichting Alde Fryske Tsjerken heeft het geld zeker niet, en de provincie ook niet. Willen dorpsgemeenschappen dat hun kerk blijft, dan zullen ze dat zelf moeten bekostigen. En dat zal in veel gevallen onmogelijk blijken. Of er moeten op al die honderden terpen filantropische miljonairs wonen.

donderdag 19 november 2009

Valse sint


Als ik de krant van wakker Nederland mag geloven - over groot geloof gesproken - dan is er een aantal Nederlandse gemeenten dat een Sinterklaas zonder religieuze kenmerken wil hebben. In Amsterdam loopt al zo’n Sint rond. Die heeft maar liefst drie andreaskruisjes op zijn mijter: de zogenaamd neutrale kruisjes van het wapen van de hoofdstad.
In Antwerpen is ook zo’n Sinterklaas ingevoerd. De komst van die ,,valse sint’’ leidde zaterdag tot protestacties van ouders. Vorig jaar vroeg de Antwerpse wethouder van onderwijs openbare scholen al om te zorgen dat Sint ,,geloofsneutraal’’ was. Want, zo was de redenering, er mag geen religie worden voorgetrokken.

Het moet toch niet gekker worden. Een bisschop die we enthousiast goedheiligman noemen, moet zijn religieuze kenmerken afleggen. Maar dan is het verwijderen van een kruisteken wel erg halfzacht. Alsof niet zijn hele uitdossing ons toeroept dat hij een hooggeplaatste geestelijke is.
Misschien moet ik dat niet te hard zeggen, want straks mag de goede sint nog slechts in een rood joggingpak verschijnen, met hier en daar wat goudstiksel en een petje in plaats van een mijter. De Amsterdamse sinterklaas is multi-etnisch, dus wellicht krijgt die wisselkostuums: voor elke religieuze traditie één.

Nog even en we vinden met z’n allen dat Kerstmis ook niet langer belast mag worden met dat antieke verhaal over een baby die in Bethlehem werd geboren. Dat maakt zo’n fijn familiefeest veel te religieus. Dan maar de geloofsneutrale Kerstman. Dat is dan wel een kloon van Sinterklaas, maar wel eentje zonder religieuze kenmerken.
En met Pasen de opstanding van Jezus herdenken? Ben je gek, dat stoot toch allerlei niet-christelijke bevolkingsgroepen in het land voor het hoofd? Leve de paashaas. En een palmpasenoptocht mag best, maar dan louter nog met heidense symbolen als een broodhaantje. De palmpasenstok mag echter geen kruis meer zijn - dat doet ook zeer aan de ogen.

woensdag 18 november 2009

Forum dicht

Het had wel wat, dat pre-internettijdperk dat eigenlijk nog maar zo kort geleden is, maar dat je je haast niet meer kunt voorstellen. Dat was een tijd waarin gekken en dwazen slechts hun boodschap konden schrijven op deuren en glazen.
Wie zijn hart wilde luchten, kon hooguit een ingezonden brief sturen naar de krant. Maar je kon niet alles schrijven, want anders werd je brief terzijde gelegd. Dat is nog zo, gelukkig. Maar helaas is er dus een fantastisch alternatief.

Iedereen kan nu van alles roepen. In een weblog als dit. En op fora. Bijvoorbeeld. Ik weet niet hoe het anderen vergaat, maar ik word van het lezen van een gemiddeld forum of van de reacties op berichten op nieuwssites al snel behoorlijk triest.
Net zoals je niet iedere ingezonden brief kunt plaatsen, kun je ook fora of andere digitale platforms niet onbeheerd laten. Moderaten heet dat in mooi Engels, zo’n woord waar vrijwel niemand een jaar of wat geleden ooit van gehoord had.

Christelijke fora moeten net zo in de gaten gehouden worden als niet-christelijke podia. En niet alleen maar om commentaar zonder niveau van de heidenen. Christenen kunnen ook ongelofelijke dingen tikken.
,,Als je dit niet gelooft, ben je geen goed christen.’’ Zoiets. Of: ,,Je dwaalt heel ernstig, je denkt dat je God dient, maar het is de duivel.’’ Ja, dat hapt heerlijk weg. En er is geen speld tussen te krijgen. Zeker als er volgt: ,,Dat heeft de Heer mij geopenbaard.’’

Dezer dagen kwam ik weer eens op een forum dat ik zo nu en dan scan: Eindtijd.nl. Daar blijkt een paar weken geleden de stekker uit te zijn getrokken. Reden? Onder meer de ,,terugkerende discussies die in ruzie eindigen’’.
,,Na heel wat bans *) de afgelopen jaren is de maat vol voor ons. Het kost meer en meer tijd om het forum te modereren en alle berichten in de gaten te houden en de laatste tijd is gebleken dat dit een onmogelijke zaak is geworden.’’

Bah.

*) Mooie term. Net als op gameservers worden op fora vervelende bezoekers vaak eerst als waarschuwing gekickt - dan kunnen ze bijvoorbeeld 24 uur niet meer op de site komen - en als ze rottig blijven doen volgt een ‘ban’. Het is eigenlijk Engels, maar inderdaad, wij kennen het ook uit de kerkgeschiedenis. Het betekent dat iemand voor altijd van die bewuste internetgemeenschap is afgesneden.

dinsdag 17 november 2009

Noodklokken


Door een foutje klonken laatst in heel Friesland de alarmsirenes. Niet zoals gebruikelijk om 12.00 uur op de eerste maandag van de maand, maar zo maar, op een gewone ochtend. Het maakte weinig indruk. Er werd vooral lacherig op gereageerd. Als het al gehoord werd, want het alarm bleek bij veel mensen niet te zijn doorgedrongen.
Kerkklokken die om een buitengewone reden luiden, maken al helemaal geen indruk. Een trouwerij, een speciale viering? Het luiden van de noodklok is nog slechts een uitdrukking, de betekenis die kerkklokken ook hadden om mensen op te doen schrikken en te waarschuwen, hoort slechts tot een ver en grijs verleden.

Toen op 17 januari vorig jaar door heel het land kerken de klokken lieten horen bij het begin van het Jaar van het Religieus Erfgoed, om zo aandacht te vragen over de nijpende situatie van dat erfgoed, viel het ook niemand op. Niet in de laatste plaats omdat heel veel kerken, om voor mij onduidelijke redenen, niet meededen.
Maar goed, er is nu een internationale oproep om massaal als kerken de klokken te luiden. De Wereldraad van Kerken wil dat op zondag 13 december om klokslag 15.00 uur de klokken maar liefst 350 keer geluid worden. Aanleiding: de klimaattop in Kopenhagen. De situatie, gelooft de Wereldraad, is uitermate ernstig.

Kijk dat zou wat zijn, als alle lokale kerken van al die kerkgemeenschappen die lid zijn van de Wereldraad tegelijk hun klokken zouden laten horen. Er zijn bij dat oecumenisch orgaan immers 348 protestantse, orthodoxe en anglicaanse kerken aangesloten met samen op papier een slordige half miljard christenen. Dat moet toch opvallen.
Het is goed dat de Wereldraad bijtijds deze oproep doet. Want overal zullen meelevende en potige kerkleden flink moeten trainen om de klokken zo lang te laten horen. Ik heb het niet meegekregen, maar ik neem aan dat de Wereldraad verwacht dat het kerkklokluiden dit keer klimaatneutraal gebeurt. Dus met de hand.

maandag 16 november 2009

Misdienaar Jorritsma


In Rome staat op steenworp afstand van de Sint Pieter de Kerk der Friezen. De twaalfde-eeuwse kerk is uniek en is de enige herinnering aan de enclaves die allerlei volken in de vroege middeleeuwen in Rome hadden. Dat was de goede oude tijd, waarin allen die tussen Denemarken en Duinkerken woonden Fries werden genoemd.
De Friezenkerk is sinds een aantal jaren weer het centrum van het Nederlands relitoerisme. En de band met de provincie Friesland is extra warm. Vandaar dat de Friese commissaris der koningin, John Jorritsma, dit weekeinde meedeed aan de viering van de gedeeltelijke voltooiing van de restauratie, mede door Friesland mogelijk gemaakt.

Zaterdagavond onthaalde Jorritsma de Nederlandse ambassadeur bij de Heilige Stoel, Henriëtte barones van Lynden-Leijten, op een diner. Tijdens zijn tafelrede liet hij zich van zijn olijkste kant zien. Hij herinnerde er onder meer aan hoe het college van gedeputeerde staten vorig jaar in Rome was. Zijn voorganger Ed Nijpels gaf toen de aftrap voor de restauratie.
Jorritsma: ,,Gedeputeerde Piet Adema wilde onmiddellijk brandalarm slaan toen hij rook uit het kerkorgel omhoog zag kringelen. Daar gaat onze kerk! Net nu wij er zijn! Gelukkig kon zijn collega Sjoerd Galema hem geruststellen. Als katholiek wist hij dat het wierookvat de oorzaak was. De blik van de gereformeerde Adema was daarna nog argwanender dan voor zijn rookalarm.’’

,,Zelf heb ik met hulp van een wierookvat ook wel eens voor opschudding gezorgd in kerkelijke kring. In mijn geboorteplaats Bolsward was ik misdienaar. Op jonge leeftijd hoorde dat er bij. Af en toe moest je in actie komen. Zo kreeg ik een keer bij een begrafenis de rol toebedeeld om met het wierookvat te lopen. De tocht van kerk naar begraafplaats ging per auto. Daar zat ik op de achterbank. Ik probeerde het wierookvat in de lucht te houden, maar kon de verleiding niet weerstaan om dit even op de vloer van de auto te laten rusten.’’
,,Dat had ik beter niet kunnen doen. Er rolden kooltjes uit, die zich snel over de automat verspreidden. Binnen de kortste keren stond de auto vol rook en moest de kapelaan zijn wagen in de berm zetten. Hij probeerde van de kooltjes en de voetenmatten nog te redden wat er te redden viel. Zijn taalgebruik, viel mij als jonge misdienaar op, was niet bepaald wat je van een kapelaan verwachtte. Maar aangezien we in de berm stonden, gold het ook niet als vloeken in een kerk.’’

zaterdag 14 november 2009

Watermerk

Ze zijn er in blauw en wit en ze werden gistermorgen ten doop gehouden op de synode van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN): polsbandjes met daarop de tekst ‘Ik draag Gods watermerk’. Het komt uit de koker van de HGJB, de ‘christelijke beweging voor jongeren’ met orthodoxe inslag binnen de PKN.
Je krijgt het bandje cadeau bij aanschaf van het gisteren ook gepresenteerde boekje ‘Watermerk’ van dominee Wim Marcus: ,,Al toen je geboren werd, heeft God jou Zijn liefde verklaard. En toen jij gedoopt werd, is Gods handtekening daaronder gezet. Sinds die dag draag jij Zijn ‘watermerk’. Betrouwbaarder kan niet.’’

Juist de dag ervoor sprak de synode - niet voor het eerst - uitgebreid over de groeiende vraag van kerkleden met een evangelische inslag naar de mogelijkheid van een herdoop of in ieder geval een doopbevestiging. De uitslag: de synode ging slechts aarzelend akkoord met een doopgedáchtenis. Eens gedoopt, altijd gedoopt.
De kinderdoop is hét springende punt tussen traditionele kerken en pinkstergroepen. De kinderdoop is een teken van Gods verbond en van Zijn kant, zeggen de kerken. De doop kun je slechts bewust ondergaan, zeggen evangelischen. Familieleden blijven niet zelden weg als iemand zich laat herdopen, want: ,,Je maakt de kinderdoop tot geknoei met water.’’

Er wordt vaak versluierend over en bij die overdoop gesproken. ,,Het is voor mij een bevestiging van de keuze die mijn ouders al maakten’’, klinkt het bijvoorbeeld. Dat is theologisch niet vol te houden, zeggen mensen in de beide ‘kampen’. Het is het een of het ander. De PKN-synode was er ook glashelder over.
Voor jongeren die het lef hebben te getuigen, is er nu dus dit (zoveelste) polsbandje. Het is, zegt de HGJB, onder meer een eervolle onderscheiding. ,,Het herinnert je eraan dat God in jouw doop over jou gezegd heeft: Ik beschouw jou als Mijn kind!’’ In de bijsluiter bij het bandje staat onder meer: ,,Dat betekent niet dat ik beter ben dan jij. God wil iedereen graag dicht bij zich hebben. Zijn liefde (en Zijn watermerk!) is er ook voor jou.’’

Een mooie belijdenis die de drager wel goed moet kunnen onderbouwen. Niet zo zeer voor niet-kerkelijke klasgenoten, maar voor de evangelische leeftijdsgenoten die ze tegenkomen en voor wie er, vrees ik met grote vreze, wel een eigen polsbandje zal komen: ‘Waar geloof wacht op Gods watermerk’, of zoiets.

vrijdag 13 november 2009

Getrokken sabel

Was de kerk maar minder dogmatisch, wordt er gezegd. Was de kerk maar wat moderner. Droeg de Rooms-Katholieke Kerk het pausschap maar ten grave. En, waar ik het gisteren al over had, schafte de kerk het celibaat maar af.
Toen ik dat stukje van gisteren getikt had, moest ik ineens aan een interview denken dat ik dankzij het onvolprezen, elektronisch ontsloten archief van de Leeuwarder Courant zo kon terugvinden en dat ik tot mijn schrik al zestien jaar geleden schreef.

Ik sprak toen met de franciscaan Leo van Ulden uit Sneek, op dat moment net vicaris en inmiddels vicaris-generaal van het bisdom Groningen-Leeuwarden, zeg maar de rechterhand van de bisschop. De pastoor van Sneek zei behartigenswaardige dingen die ik graag onder het stof vandaan haal.
Een kerk waar veel meer kan en mag, waar ze niet zo ouderwets zijn, zo'n kerk zou veel mensen trekken. Van Ulden denkt dat het een drogredenering is en verwijst naar de doopsgezinde kerk die op steenworp afstand van zijn parochiekerk is te vinden. ,,Daar heb je al die lastige dingen van ons (katholieken) niet. Dus zou de marechaussee iedere zondag met getrokken sabel de zinderende menigte in bedwang moeten houden. Niet dus.’’

Door het tekort aan priesters is in vergelijking met enige tientallen jaren geleden het aantal eucharistievieringen sterk verminderd. Nou en?, zegt Van Ulden in het interview. ,,Laten we eerlijk zijn: hoeveel mensen staan er nu schuimbekkend van verlangen op de kerkdeur te rammen voor de eucharistievieringen?’’
Van Ulden zei toen nog meer aardige dingen. Bijvoorbeeld over zijn tweede voornaam: Maria. Een naam die talloze oudere katholieke mannen hebben. ,,We leven in een tijd van emancipatie, maar dat een hele bevolkingsgroep mannen naar een vrouw heeft genoemd, vindt men gek.’’
Voor de liefhebbers: het verhaal is hier te vinden. En lees dan ook dit verhaal (de een-na-laatste alinea!).

Ik zeg het nog maar eens: de site archiefleeuwardercourant.nl is uniek. Maar liefst 256 jaar krantenarchief, gratis! U kunt niet alleen al het nieuws terugvinden, maar ook advertenties bijvoorbeeld.

donderdag 12 november 2009

Celibaat


Zouden Friezen het Fries afschaffen? Zouden Cambuurfans massaal overstappen naar SC Heerenveen? Zouden internetforavervuilers opeens intelligente teksten gaan afscheiden? Zouden mensen gewoon rationeel kunnen omgaan met de griepprik? Zouden de Beatles nog eens bij elkaar komen?
Ik geloof in wonderen, maar je moet ook een beetje reëel blijven. En toch zie je soms in de media de onzinnigste speculaties opduiken. De afgelopen weken was er weer zo eentje rond het Vaticaan, tot mijn niet geringe verbazing geregeld bron voor de meest wilde en volstrekt ongegronde speculaties.

Vorige maand werd bekend dat anglicaanse geestelijken welkom zijn in de schoot der Rooms-Katholieke Kerk. Ook getrouwde priesters. Het nieuws was ternauwernood doorgedrongen of je kon het overal lezen: misschien is dit wel het begin van het einde van het verplichte celibaat voor rooms-katholieke geestelijken.
Niet dus. Deze week verscheen de apostolische constitutie Anglicanorum Coetibus: Rome laat slechts getrouwde priesters toe, getrouwde bisschoppen niet. Celibaat blijft de regel. Daar hadden we zo’n officieel document niet voor nodig. Schudt een zebra zijn strepen af? Zal er bij de eerste vorst niet meer direct over een Elfstedentocht worden gespeculeerd?

Maar, laten we ons eens voorstellen dat het celibaat wél wordt afgeschaft. Wat dan? Hebben we dan opeens honderden priesterroepingen meer? Gelooft u het? Minder seksuele misdragingen door geestelijken als ze kunnen huwen? Er zijn nogal wat mensen die dat stellig geloven. Ik weet het niet, maar ik geef toe, het lijkt me niet ondenkbeeldig.
Toch heeft die ongehuwde staat iets. De apostel Paulus verzuchtte al: ‘Was iedereen maar als ik.’ Te weten: ongetrouwd. Wat zijn de gezinnen van vandaag waanzinnig druk. Wat is er een behoefte aan vrijwilligers. Dan is het toch prettig dat er geestelijken zijn die niet door allerlei huiselijke beslommeringen gehinderd worden?

En nee, ik kijk niet stiekem verlekkerd naar het groene gras van de katholieke geestelijke, dat-ie overigens steeds vaker gewoon zelf moet maaien.