Zevende gebod

Wat moet je als kerkenraad als de dominee zich misgaat? Het is al erg genoeg als de kwestie nog niet tot anderen is doorgedrongen, maar wat te doen als het langzaam maar zeker bekend wordt in de kerkelijke gemeente? Dan moet je wel een stap zetten om geloofwaardig te blijven.
Goed, je vraagt de dominee om zich ziek te melden. En als dat niet ‘spontaan’ gebeurt, dan zet je de man of vrouw op non-actief. Daar zijn kerkordelijke spelregels voor. Maar dan moet je ook nog de gemeente officieel op de hoogte stellen. En dat is een probleem.

Hoe formuleer je de verklaring voor de gemeenteleden zo, dat je de boel niet nog meer op straat gooit? Kerkenraden hebben daar de eeuwen door mee geworsteld. Je zegt al snel te veel. Maar als je te weinig zegt, dan kan de suggestie misschien nog wel erger zijn dan de feitelijke, zogenaamde openbare zonde.
Soms kon en kan de dominee niet goed met drank omgaan, of met geld. Maar vaak ging en gaat het om wat in het verleden werd geformuleerd als ,,zonde tegen het zevende gebod’’. Dat klonk eufemistisch, maar een beetje protestants kerklid wist hoe dat luidde: ‘Gij zult niet echtbreken.’ (Voor de goede orde, bij katholieken is dat het negende gebod: ‘Gij zult geen onkuisheid begeren.’ Dat is breder en daardoor vager geformuleerd dan in de protestantse versie.)

Dezer dagen speelt er weer een pijnlijke kwestie met een voorganger in een Leeuwarder kerk. De kerkenraad heeft zondag een verklaring voorgelezen aan het einde van de dienst, die nog geruime tijd eenvoudig via internet te beluisteren is. Daarin was sprake van langdurig ,,grensoverschrijdend gedrag’’ die ,,de zorgvuldigheid van het ambt van predikanten te buiten gaat’’.
Meer kon de raad niet zeggen met het oog op het ambtsgeheim en de plicht tot zorgvuldigheid, aldus diezelfde verklaring. En: ,,Het is nadrukkelijk niet de bedoeling om wie dan ook verder te beschadigen. Wel willen we voorkomen dat door een geruchtenstroom onrust in de gemeente ontstaat.’’

Ik weet niet of dit soort formuleringen in bestaande protocollen staat. Als dat zo is, lijkt het me niet verkeerd die nog eens tegen het licht te houden. Want deze woorden zijn meer dan voldoende om een geruchtenstroom te voeden. Ook al sluit je je verklaring af met de oproep te bidden ,,om ons te bewaren voor de verleiding al te gemakkelijk te oordelen en te veroordelen’’.
Natuurlijk kun je het in zo’n situatie als kerkenraad eigenlijk niet goed doen. Niet alleen de betrokkenen lopen schade op, ook veel kerkleden die hun herder wijzer hadden geacht. En uiteindelijk krijgt het kerkelijk blazoen ook butsen. Het is een natuurlijke reactie om de pers daarvan de schuld te geven, maar ik neem aan dat die ook is ingesloten in het genoemde gebedspunt.