Redacteur geestelijk leven van de Leeuwarder Courant

.

donderdag 25 juni 2009

Stadswandeling


De rooms-katholieken zijn een minderheid in Friesland. In het hele Noorden trouwens. Niet voor niets staan de katholieken van het bisdom Groningen-Leeuwarden bekend als de gelovigen in de diaspora, de verstrooiing. Maar de laatste tijd timmeren ze leuk aan de weg.
Neem de afgelopen weken: op 14 juni werd in Dokkum de bisdom- of Bonifatiusdag gevierd met onder meer een processie van de parochiekerk naar de kapel in het Bonifatiuspark; afgelopen weekend opende het Archief- en Documentatiecentrum voor RK Friesland in Bolsward het nieuwe onderkomen en zondag heeft de Titus Brandsmaparochie in Leeuwarden weer iets aardigs: een meditatieve stadswandeling.

Ik schreef het hier al eerder: de Leeuwarder parochie viert dit jaar uitgebreid drie jubilea. Kortweg: 450 jaar geleden werd het bisdom Leeuwarden gesticht, 400 jaar terug begon het katholieke leven weer nadat dit oranjegezinde landsdeel met de papen had afgerekend en 125 jaar geleden werd de Bonifatiuskerk gewijd.
Bij de meditatieve wandeling door het centrum van Leeuwarden hoort een fraai boekje: ‘Van Vitus naar Titus’. Veel Leeuwarders weten het niet, maar Sint Vitus - die als 14-jarige de marteldood stierf - is de beschermheilige van de stad. En zo heette ook de kathedraal op het Oldehoofsterkerkhof waar in 1570 bisschop Cuneris Petri werd gewijd: de nieuwe fonteintjes geven de contouren aan van die kerk.

Ik kan al vast verklappen dat het boekje van Ida Jorna en Maarten van Klaveren een schat aan informatie bevat voor degenen die in de historie van de stad zijn geïnteresseerd. Zo staan er in het centrum nog diverse panden die eens deel uit maakten van een van de kloosters. De Waalse Kerk bijvoorbeeld, maar ook theater Romein of de Grote Kerk (zie foto). Maar veel meer is verdwenen. Leeuwarden is wel erg ruw met het cultureel erfgoed omgesprongen.
Voor de echte liefhebbers wordt zondag vanaf 11.30 uur de stadswandeling onder uitgebreide deskundige begeleiding gelopen. Inclusief lunch en een korte viering in de Bonifatiuskerk. En een deel van de bezoekers kan een stuk van het laatste traject per praam afleggen. Wees wel snel, want er kunnen 150 deelnemers mee en het aantal aanmeldingen zit al rond de 120!

Aanmelden via 058-2120984 of jorna2@gmail.com. Het boekje is vanaf maandag bij onder meer de VVV te koop.

maandag 15 juni 2009

Platte aarde

Het doet het altijd goed: praatjes die de achterlijkheid van de kerk door de geschiedenis heen moeten illustreren. Zo wordt vaak geroepen dat de kerk van Rome eeuwenlang heeft volgehouden dat de aarde plat is.
Vooral Nederlanders houden graag aan dat stereotype beeld vast, zegt Benno Zuiddam, hoogleraar in Tasmanië. ,,Het is een onnozel propagandapraatje. In het buitenland weet men dit allang, maar kennelijk loopt Nederland achter. De Lage Landen zijn altijd al ‘platter’ geweest dan de rest van de wereld.’’

In het Katholiek Nieuwsblad betoogt Zuiddam dat leraars van de vroeg kerk en de middeleeuwen vrij algemeen de gedachte aanhingen dat de aarde rond is. ,,Bij de meeste vroege kerkvaders speelt het onderwerp geen rol, maar zij die het wel bespreken, beschouwden de aarde gewoonlijk als rond of sferisch.’’
In de negentiende eeuw, toen de spanningen tussen kerk en wetenschap hoog opliepen, is de mythe bedacht van een kerk die geloofde in een platte aarde, zegt Zuiddam. ,,De hoogtijdagen van de mythe waren tussen 1870 en 1920, toen darwinisten deze leugen gebruikten in hun strijd tegen de kerk over de evolutietheorie. Scheppingsgeloof moest vereenzelvigd worden met een platte aarde en belachelijk gemaakt worden.’’

Zuiddam heeft gelijk dat hij met deze beeldvorming afrekent. Al dan niet expres vergeet hij echter iemand als Galileo Galilei (zie illustratie) te noemen die in navolging van Copernicus uitdroeg dat de zon in het midden van het zonnestelsel staat. Het leverde hem de status van ketter op. De inquisitie veroordeelde in 1616 zijn opvatting. Later moest hij onder druk van Rome zijn leer afzweren. Ergens moet dus toch iets fout zijn gegaan.
Pas in 1992 bood paus Johannes Paulus II zijn excuses aan voor de wijze waarop met Galilei was afgerekend. Je kunt zeggen dat het een stoere stap van deze paus was. Hij had de kwestie, net als veel van zijn voorgangers, ook gewoon kunnen negeren. Maar velen deden meesmuilend over zijn stap. Je doet het niet snel goed als kerk.

maandag 8 juni 2009

Verklaring


De discussie over schepping of evolutie gaat aan veel kerkgangers voorbij, maar in de EO-achterban bepaald niet. Het Darwinjaar heeft onder evangelische en reformatorische christenen tot heftige discussies geleid. Dat moet anders, hebben de organisatoren van het congres ‘Darwin in de tuin van Eden?’ gedacht.
Op de bijeenkomst, zaterdag in Nijkerk, waren ze er allemaal: creationistische voorlieden die geloven dat God de wereld schiep in letterlijk zes keer 24 uur, gematigde creationisten, mensen met een scheppingsgeloof dat niet vasthoudt aan letterlijke scheppingsdagen en theïstisch evolutionisten die geloven dat God de evolutie gebruikte bij de schepping.

Initiatiefnemers van de samenkomst waren directeur Cors Visser van ForumC, de natuurkundige Cees Dekker en uitgever Henk Medema. Zij betreurden de felle polarisatie in de afgelopen maanden en zagen een gebrek aan onderlinge verbondenheid. Op het congres moesten alle ‘bijbelgetrouwe’ neuzen weer dezelfde kant op.
Voor dat doel hadden zij een 'Verklaring van gezamenlijk geloof in God als schepper’ opgesteld, die door allen ondertekend moest worden. Dat gebeurde ook. Een ieder kon het stuk ook van harte ondertekenen. Niet omdat die zo slim of wijs was opgesteld, maar omdat die louter van enorme algemeenheden aan elkaar hing.

In de verklaring wordt uitgesproken dat de eerste hoofdstukken van de bijbel essentieel zijn om te leren ,,over het wezen van God’’. Wetenschap is ,,een waardevolle activiteit’’. En zonder voorbehoud wordt geloofd dat God alles heeft geschapen. Hoe, daarover blijft men van mening verschillen. Maar allen voelen zich van harte met elkaar verbonden.
De grote vraag is nu: wat is er met die verklaring in vredesnaam gewonnen? Het is toch vreemd dat al die open deuren in de EO-achterban blijkbaar niet meer voorondersteld mogen worden. Was het echt nodig dat er zo’n stuk kwam, waren de onderlinge verhoudingen echt zo bedorven? En is dat nu uit de wereld met zo’n vreemde creatie?

dinsdag 2 juni 2009

Pinksterfeesten


Het blijft bijzonder: de meerdaagse, christelijke pinksterfeesten in Veenklooster en Wijnjewoude hebben samen weer zo’n negenduizend bezoekers getrokken. En het evangelische festival Opwekking in Biddinghuizen, dat al jaren stevig in de lift zit, kreeg 55.000 bezoekers. Een record.
Wat de laatste jaren opvalt, is dat ook de twee Friese pinksterfeesten van traditioneel kerkelijk zijn opgeschoven naar evangelisch. Illustratief is dat de tentdienst in Wijnjewoude gistermorgen geleid werd door Feike ter Velde, lang presentator van EO’s ‘God verandert mensen’.

De vraag is of de pinksterfeesten nog echt het evangeliserende karakter hebben dat vanouds wordt nagestreefd. Het lijkt er meer op dat het toogdagen zijn waarop christenen gesterkt worden tijdens massale samenkomsten: ik zit misschien in een kleine kerk, maar ik hoor bij iets groters.
Niet voor niets werd de bezoekers van Opwekking dit weekeinde nadrukkelijk voorgehouden dat ze de blijde boodschap moeten uitdragen. De voornaamste spreker, Ajith Fernando van Sri Lanka, vond ook dat de waarschuwing voor oordeel en hel niet mag verstoffen: ,,Mensen zonder Jezus gaan verloren. Dat is ook een boodschap die gebracht moet worden.’’

Er is niets mis met de behoefte aan zulke hartversterkende bijeenkomsten. Wel als het blijft bij genoeglijk bij elkaar schuilen, terwijl het consumentisme blijft oprukken. Tekenend is dat de stichting achter het feest in Veenklooster bijna geen vrijwilliger meer kan krijgen.
Vroeger leverden jaarlijks een paar kerken uit de regio van harte tientallen vrijwilligers aan. Die tijd is echter voorbij. Daarom gooide Veenklooster het over een andere boeg: een groot aantal kerken werd aangezocht een paar vrijwilligers te leveren. Daarop kwam nauwelijks respons. Buiten het lange pinksterweekeinde valt de Geestdrift tegen.